اگرچه خبر دستیابی ایران به ظرفیت ساخت موشک‌های فراصوت، یا هایپرسونیک، پیش از این نیز افشا شده بود، اما رونمایی سپاه پاسداران از موشک «فتاح» مانند یک بمب خبری در رسانه‌های جهان صدا کرد. مسئله تنها دستیابی ایران به توان بومی ساخت یکی از پیشرفته‌ترین انواع موشک‌های جهان نبود، بلکه اتفاق مهم‌تر، عملاً خنثی شدن سامانه‌های پدافندی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مقابل نسل جدید موشک‌های ایران بود. به این ترتیب، هیچ قدرتی در منطقه، و رفته‌رفته در جهان، نمی‌تواند ایران را به آغاز یک‌طرفه‌ی درگیری نظامی تهدید کند.
موشک «فتاح» اولین موشک فراصوت، یا هایپرسونیک، ایران است که رسماً از آن رونمایی می‌شود. فرماندهان سپاه پاسداران ایران از ماه‌ها قبل خبر داده بودند که ایران به فناوری پیشرفته‌ی ساخت این موشک‌ها دست پیدا کرده است.
نشریه‌ی آمریکایی «۱۹۴۵» اخیراً طی گزارشی در همین‌باره، نام «معضل بعدی جو بایدن» را روی موشک فتاح گذاشته است. این گزارش که تحت عنوان «معضل بعدی جو بایدن؟ ایران می‌گوید می‌تواند موشک فراصوت بسازد[۱]» منتشر شده، توضیح می‌دهد که چگونه علاوه بر اسرائیل که اکنون در معرض تهدید مستقیم ایران قرار گرفته، با توجه به تداوم پیشرفت‌های هسته‌ای ایران و شکایت کشورهای اروپایی از به نتیجه نرسیدن مذاکرات با ایران، رونمایی از موشک فتاح می‌تواند ابعاد مشکل پیش روی بایدن برای مقابله با تهران را گسترده‌تر کند. آن‌چه در ادامه می‌خوانید، ترجمه‌ی گزارش ۱۹۴۵ است.
لازم به ذکر است که مشرق صرفاً جهت اطلاع نخبگان و تصمیم‌گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های محافل رسانه‌ای-اندیشکده‌ای بین‌المللی این گزارش را منتشر می‌کند و دیدگاه‌ها، ادعاها و القائات این گزارش لزوماً مورد تأیید مشرق نیست.
ایران اخیراً از یک موشک فراصوت جدید رونمایی کرد و مدعی شد که این سلاح قادر است با سرعت ۱۵ برابر سرعت صوت حرکت کند [در حقیقت، سردار «حاجی‌زاده» فرمانده‌ی نیروی هوافضای سپاه پاسداران، سرعت موشک فتاح را ۱۳ ماخ اعلام کرد]. تهران ادعا می‌کند این موشک بومی، که نام «فتاح» را روی آن گذاشته‌اند، بردی معادل ۱۴۰۰ کیلومتر دارد؛ ادعایی که ایرانی‌ها احتمالاً آن را تبلیغ می‌کنند تا نگرانی‌های اسرائیل و غرب درباره‌ی زرادخانه‌ی موشک‌های بالستیک این کشور را افزایش دهند.
(از راست) سرلشکر «حسین سلامی» فرمانده‌ی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، و سرتیپ «امیرعلی حاجی‌زاده» فرمانده‌ی نیروی هوافضای سپاه پاسداران، در مراسم رونمایی از موشک فراصوت «فتاح». سردار حاجی‌زاده پیشاپیش وعده داده است که برد موشک‌های فراصوت ایران در آینده افزایش خواهد یافت. (+)
ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، که در جمع فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای معرفی رسمی «فتاح» حضور پیدا کرده بود، گفت: «امروز ما احساس می‌کنیم که قدرت بازدارندگی به وجود آمده. این قدرت و توان برای کشورهای منطقه نقطه‌ی امنیت و صلح پایدار است[۲].» به گزارش خبرگزاری ایرنا، وابسته به دولت ایران، سرلشکر «امیرعلی حاجی‌زاده» فرمانده‌ی نیروی هوافضای سپاه پاسداران ایران افزود که این سلاح جدید، منشأ نسل بعدی موشک‌ها در این کشور خواهد شد.
سلاح‌های فراصوت[۳] [به عبارت دقیق‌تر ابَرصوت تا هایپرسونیک[۴]] به طور کلی به سلاح‌هایی اطلاق می‌شود که می‌توانند با سرعتی بیش از پنج برابر سرعت صوت (۵ ماخ) حرکت کنند. ایران مدعی است موشک بالستیک فتاح، که در داخل کشور آن را تولید می‌کند، می‌تواند با حداکثر سرعتی معادل ۱۵ ماخ حرکت کند. حاجی‌زاده[۵] همچنین اظهار داشت که این سلاح جدید می‌تواند «از پیشرفته‌ترین سامانه‌های موشکی ضدبالستیک آمریکا و رژیم صهیونیستی، از جمله گنبد آهنین اسرائیل، عبور کند.» از آن‌جایی که موشک‌های فراصوت، سریع هستند و اغلب قابل مانور هستند، می‌توانند چالش‌های مهمی برای سیستم‌های دفاع موشکی ایجاد کنند.
در مراسم رونمایی از موشک فراصوت «فتاح» بخش‌هایی از موشک نیز به شکل جداگانه به نمایش گذاشته شدند. کارشناسان نظامی بین‌المللی به وجود نازل‌های متحرک در ساختار این موشک ایرانی اشاره کرده‌اند که طبیعتاً قابلیت مانورپذیری این موشک و توانایی آن برای عبور از پدافندهای موشکی را نشان می‌دهد. (+)
علاوه بر موشک‌ها، جنگنده‌های نسل جدید نیز از قابلیت نازل متحرک استفاده می‌کنند. به عنوان نمونه، تصویر بالا نمای نزدیک از نازل جهت‌دهی رانش یک فروند سوخو-۳۵اس روسی را در نمایشگاه هوایی پاریس سال ۲۰۱۳ نشان می‌دهد. جنگنده‌ی سوخو-۳۵ با استفاده از این نازل که قابلیت چرخش در جهت‌های مختلف را دارد، می‌تواند جهت رانش خود را به‌سرعت، در جهت‌های غیرهم‌راستا با بدنه‌ی جنگنده، تغییر دهد. این قابلیت، امکان مانور بالایی را به جنگنده می‌دهد. (+)
در همین‌باره بخوانید:
›› پهپاد در ازای سوخو-۳۵/ گمانه‌زنی‌ها درباره معامله تسلیحاتی میان ایران و روسیه
›› نبرد بر سر آسمان خاورمیانه/ اف-۳۵های اسرائیل زمین‌گیر شدند؛ سوخو-۳۵های ایران در آستانه پرواز
این اولین باری نیست که تهران ادعای تولید یک سلاح فراصوت داخلی را مطرح می‌کند. نیروی هوافضای سپاه پاسداران، ماه نوامبر [سال ۲۰۲۲]، نیز افشا کرد که سلاحی از این نوع ساخته است. با این حال، تهران در آن مقطع هیچ موشک فیزیکی‌ای را به نمایش نگذاشت و هیچ مدرکی نیز برای اثبات دستیابی ادعایی‌اش به قابلیت‌های فراصوت، ارائه نکرد.
سربازان اسرائیلی، ماه فوریه‌ی سال ۲۰۱۶، در جریان مانور مشترک «جونیپر کبرا» میان آمریکا و رژیم صهیونیستی در پایگاه هوایی «ختسور» متعلق به نیروی هوایی این رژیم در مرکز فلسطین اشغالی، از کنار یک پدافند هوایی اسرائیلی «گنبد آهنین» (چپ)، یک پدافند موشکی آمریکایی «ام‌آی‌ام-۱۰۴ پاتریوت» (وسط)، و چند فروند موشک ضدبالستیک آمریکایی-اسرائیلی «پیکان ۳» (راست) رد می‌شوند. مانور جونیپر کبرا هر دو سال یک بار با هدف تقویت آمادگی اسرائیل برای مقابله با حملات بالستیک احتمالی از سوی ایران و ایجاد هماهنگی بیش‌تر میان ارتش‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی برگزار می‌شود. با این وجود، در صورت وقوع یک درگیری گسترده و واقعی، هیچ‌کدام از این پدافندها در مقابل موشک‌های فراصوت و قابلیت‌های «حمله‌ی فوجی» ایران کاری از پیش نخواهند برد. (+)
ایران ساخت موشک‌های بالستیک را افزایش داده است
ماه گذشته، ایران یک موشک بالستیک دیگر را نیز با موفقیت آزمایش کرد[۶]: موشک «خرمشهر-۴» [موسوم به «خیبر»]. این موشک تنها چند روز پس از آن رونمایی شد که رئیس ستاد ارتش اسرائیل طی بیانیه‌ای هشدار داد که به دلیل برنامه‌ی هسته‌ای ایران، جنگ با رژیم این کشور احتمالاً در شرف وقوع است. تهران موشک خرمشهر-۴ را نیز [مانند موشک فراصوت فتاح] در چارچوب تهدید مستقیم دولت یهودی به نمایش گذاشت: با استفاده از یک نمونه‌ی مینیاتوری قبه‌الصخره در مسجدالاقصی در اورشلیم برای نمایش پرتاب موشک.
مسجد «قبةالصخره» در بیت‌المقدس و گنبد طلایی که گاهاً به‌اشتباه متعلق به مسجدالاقصی تلقی می‌شود، در حالی که مسجدالاقصی مسجد دیگری در نزدیکی همین مکان است. قبةالصخره یکی از مکان‌های مقدس یهودیان و مسلمانان است. یهودیان معتقدند زمین از این صخره گسترش یافته؛ بدن حضرت آدم از خاک آن خلق شده؛ و موارد دیگر. مسلمانان معتقدند این صخره نزدیک‌ترین نقطه‌ی زمین به آسمان بوده؛ پیامبر معراج خود را از ان صخره آغاز کرده؛ و موارد دیگر. (+)
نمایی از صخره‌ی مقدس زیر گنبد مسجد «قبةالصخره» در بیت‌المقدس. یهودیان معتقدند هابیل و قابیل قربانی‌های خود را روی این صخره تقدیم خداوند کردند؛ حضرت ابراهیم روی این صخره تلاش کرده فرزند خود را قربانی کند؛ و موارد دیگر. مسلمانان معتقدند پس از ظهور منجی و رجعت، پیامبر ابلیس را روی آن خواهد کشت؛ اسرافیل روی آن می‌ایستد و در صور می‌دمد؛ و موارد دیگر.
[هفته‌نامه‌ی تخصصی نظامی انگلیسی] «جینز دیفنس» در تشریح قابلیت‌ها و طراحی خرمشهر-۴ این‌گونه می‌نویسد: «رسانه‌های ایرانی گزارش داده‌اند که این موشک جدید، موتور پیشرفته‌تری دارد که از سوخت «هایپرگالیک[۷]» استفاده می‌کند و بنابراین می‌تواند یک کلاهک ۱۵۰۰ کیلوگرم را تا برد ۲۰۰۰ کیلومتر حمل کند. بر خلاف سایر انواع ترکیبات سوخت/اکسیدکننده، این سوخت پیشران جدید را می‌توان تا سال‌ها در مخزن نگه داشت. به این ترتیب، زمان آماده‌سازی برای پرتاب به ۱۲ دقیقه کاهش می‌یابد و (طبق ادعاهای مطرح‌شده [توسط رسانه‌های ایرانی]) در این صورت، این موشک حکم یک سلاح تاکتیکی را پیدا می‌کند[۸].»
این تصویر ماهواره‌ای از «مرکز تحقیقات هسته‌ای شیمون پرز-نگو»، مشهور به تأسیسات هسته‌ای «دیمونا»، در فلسطین اشغالی در ماه فوریه‌ی سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد این تأسیسات شاهد بزرگ‌ترین عملیات ساخت‌وساز طی چندین دهه‌ی گذشته بوده است. در صورتی که اسرائیل دست به حمله علیه یکی از تأسیسات هسته‌ای ایران بزند، تأسیسات دیمونا که محل تولد برنامه‌ی اعلام‌نشده‌ی تسلیحات هسته‌ای رژیم صهیونیستی است، یکی از اصلی‌ترین اهداف ایران برای انتقام‌جویی خواهد بود؛ چه با موشک «خرمشهر-۴» و چه با موشک «فتاح». (+)
وضعیت کنونی مذاکرات هسته‌ای ایران
مذاکرات با ایران درباره‌ی احیای احتمالی «برنامه‌ی جامع اقدام مشترک» (برجام)، که سال ۲۰۱۵ امضا شد، پس از گذشت بیش از یک سال و نیم، ماه آگوست [سال ۲۰۲۲] زمانی که تهران آخرین بسته‌ی پیشنهادی را رد کرد، بی‌نتیجه منحل شد[۹]. بنا به گزارش سازمان ملل، ایران پیشاپیش دارد اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند و همچنین مقادیر کمی اورانیوم با غنای نزدیک به درصد مورد نیاز برای تسلیحات را نیز انبار کرده است. کشورهای اروپایی نیز نسبت به آرمان‌های هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده‌اند و دولت بایدن را برای از سرگیری مذاکرات با تهران تحت فشار قرار داده‌اند[۱۰].
کارگران در یک کارخانه‌ی تبدیل اورانیوم در حاشیه‌ی شهر اصفهان مشغول کار هستند. در حالی که طرف‌های امضاکننده‌ی برجام دیگر امید چندانی به احیای آن ندارند، ایران با غنی‌سازی اورانیوم تا درصدهای بالا، ضمن رفع نیازها و تداوم پیشرفت‌های هسته‌ای خود، اهرم فشارش را برای هرگونه مذاکرات احتمالی در آینده تقویت می‌کند. از سوی دیگر، دولت بایدن از ترس فضای داخلی آمریکا اقدامی در جهت احیای توافق هسته‌ای انجام نمی‌دهد و عملاً روزبه‌روز اهرم فشار آمریکا را ضعیف‌تر می‌کند. (+)
[از سوی دیگر،] اعتراضات سراسری‌ای که سال گذشته ایران را فرا گرفت، هنوز به طور کامل فروکش نکرده‌اند و زنان بیش‌تری از قانون رژیم درباره‌ی الزام به پوشیدن حجاب اجباری سرپیچی می‌کنند[۱۱]. علاوه بر این اعتراضات که ایران را مانند زمین‌لرزه تکان داده‌اند، این کشور از نظر اقتصادی نیز در نتیجه‌ی بن‌بست هسته‌ای در مقابل غرب، با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند. چه‌بسا تهران با به نمایش گذاشتن تسلیحات جدیدتر و پیشرفته‌تر، مانند فتاح و خرمشهر-۴، سعی داشته باشد افکار عمومی را از مشکلات داخلی خود منحرف کند.
ایران با رونمایی از موشک «فتاح» به باشگاه کوچک کشورهایی در جهان پیوست که ظرفیت ساخت سلاح‌های فراصوت، یا هایپرسونیک، را دارند. (+)
