عصر دنا- یادداشت دریافتی: خاورمیانه، در سالهای اخیر، شاهد تحولات پیچیدهای بوده است که نه تنها بر امنیت کشورهای این منطقه، بلکه بر نظم جهانی نیز تاثیر گذاشته است. ظهور گروههای تروریستی نوین و رقابتهای سیاسی میان قدرتهای منطقهای، زمینهساز بحرانهایی بوده که هنوز هم پیامدهای آن بر سرنوشت کشورها و مردم این منطقه باقی مانده است.
نوتروریسم_پدیدهای جهانی با ریشههای محلی:
ظهور گروههای تروریستی جدید، نظیر داعش، نمونهای از یک پدیده نوین در عرصه تروریسم است که در آن، از ابزارهای مدرن ارتباطی، جنگ روانی و تکنیکهای پیشرفته استفاده میشود. این گروهها دیگر تنها به دنبال اجرای حملات خشونتآمیز نیستند، بلکه با تبلیغات گسترده و استفاده از اینترنت، به گسترش افکار افراطی در سطح جهانی پرداختهاند. در این میان، کشورهایی مانند عربستان سعودی و قطر به طور غیرمستقیم از این گروهها حمایت کردند، به امید آنکه با استفاده از آنها، قدرتهای رقیب را تضعیف کنند و در نهایت، نفوذ خود را در منطقه گسترش دهند.
اما باید توجه داشت که این حمایتها در نهایت به ایجاد بیثباتی و گسترش تروریسم در منطقه منجر شده است. حتی کشورهای حامی نیز نتوانستند از پیامدهای منفی آن در امان بمانند و اکنون درگیریهای داخلی و تهدیدات امنیتی، این کشورها را درگیر کرده است. در واقع، تروریسم به یک معضل منطقهای و جهانی تبدیل شده که هیچکدام از کشورهای منطقه قادر به حل آن به تنهایی نیستند.
فتنه شام و خروج سفیانی میان واقعیت و تفسیرهای سیاسی:
در تاریخنگاری اسلامی، به ویژه در روایات شیعه، از «فتنه شام» و ظهور فردی به نام «سفیانی» یاد شده است که در ادبیات مذهبی به عنوان تهدیداتی برای دنیای اسلام شناخته میشود. این پیشبینیها در سالهای اخیر، در میان تحلیلگران سیاسی و مذهبی، به ابزاری برای تفسیر تحولات اخیر منطقه تبدیل شده است. برخی معتقدند که وضعیت فعلی در سوریه و عراق، به نوعی با پیشبینیهای دینی همخوانی دارد و تلاشهایی برای تحقق این پیشگوییها صورت گرفته است.
در عین حال، باید اذعان داشت که بسیاری از این پیشبینیها به شکل نمادین یا فرهنگی در طول تاریخ مطرح شدهاند. فتنه شام و ظهور سفیانی بیشتر به عنوان مفهومی از نبردهای آخرالزمانی در نظر گرفته میشود و تفسیرهای مختلفی درباره آن وجود دارد.
راهبردهای ایران؛ ترکیب مقاومت، دیپلماسی و خودکفایی اقتصادی:
ایران، به عنوان یکی از بازیگران اصلی در خاورمیانه، از همان ابتدا با چالشهای فراوانی در منطقه مواجه شد. با این حال، ایران توانسته است با اتخاذ راهبردهایی متنوع در چند سطح از جمله، سطح نظامی، و در برهه ای، دیپلماتیک، موقعیت خود را در منطقه تثبیت کند.
راهبرد نظامی و امنیتی:
ایران همواره از گروههای مقاومت در کشورهای مختلف حمایت کرده است. این حمایتها نه تنها به مقابله با گروههای تروریستی مانند داعش و جبهه النصره کمک کرده، بلکه توانسته است توازن قدرت را در برابر حملات کشورهای خارجی حفظ کند. علاوه بر این، ایران با تقویت زیرساختهای دفاعی خود و ایجاد شبکههای اطلاعاتی منسجم، از تهدیدات تروریستی به طور مؤثر جلوگیری کرده است.
دیپلماسی منطقهای و جهانی:
ایران همچنین با استفاده از دیپلماسی فعال در سطح جهانی، توانسته است متحدانی مانند روسیه و چین را برای همکاریهای مشترک در زمینههای سیاسی و اقتصادی جذب کند. ایران با تأکید بر اهمیت امنیت منطقهای و تمامیت ارضی کشورهای همسایه، توانسته است از بسیاری از بحرانها بهرهبرداری سیاسی کند. در عین حال، ایران در تلاش است تا از بحرانهای موجود برای تقویت موقعیت خود در برابر رقبای منطقهای و جهانی استفاده نماید.
نتیجهگیری:
*چالشهای پیش رو و ضرورت همگرایی منطقهای*
آینده خاورمیانه بهشدت به تصمیمات کشورهای منطقه بستگی دارد. تحولات اخیر نشان دادهاند که ادامه سیاستهای رقابتی و دشمنانه نمیتواند راهحل مناسبی برای مشکلات باشد. در این میان، ایران به عنوان یک بازیگر کلیدی، با تکیه بر قدرتهای داخلی و استراتژیهای دیپلماتیک، توانسته است موقعیت خود را تثبیت کند، اما باید در نظر داشت که حل بحرانهای خاورمیانه نیازمند همکاریهای بیشتر و کاهش تنشها میان کشورهای منطقه است.
فقط از طریق تقویت همگرایی و همکاریهای منطقهای است که میتوان چشماندازی پایدار برای خاورمیانه ساخت. ایران در این مسیر باید همچنان به تقویت محور مقاومت و دیپلماسی فعال خود ادامه دهد تا نه تنها از تهدیدات موجود عبور کند، بلکه به ساختن آیندهای امنتر برای نسلهای آینده کمک نماید.
فعال فرهنگی و اجتماعی
سید یونس آصف جاه
زنده باد ایران