قرص موسوم به قرص "برنج" در استان کهگیلویه و بویراحمد سالیانه ده‌ها و صدها نفر را به کام مرگ می‌کشد و با وجود غیرمجاز بودن حتی در عطاری‌ها و برخی مواقع در فروشگاه‌های عادی نیز عرضه می‌شود.
قرص "برنج" در ایران سالیانه جان صدها انسان را می‌گیرد، مرگی که گاهی عامدانه بوده و برخی مواقع نیز به دلیل عدم آگاهی از محتویات و ترکیبات این قرص مرگبار است.
نام این قرص بسیاری را به اشتباه می‌اندازد و فکر می‌کنند که قرص برنج، گیاهی است و ارتباطی با برنج خوراکی دارد.
واقعیت این است که نوعی قرص با همین نام برای نگهداری طولانی مدت محصول خشک برنج در منازل به کار می‌رود اما به گفته کارشناسان مرتبط با دارو، این اقدام بسیار خطرناک و غیرمجاز است.
در اصل قرص برنج، نوعی سم شیمیایی است که برای دفع آفات و امراض در مزارع و انبارها استفاده می‌شود که بعد از واکنش با رطوبت و اکسیژن گازهای بسیار خطرناکی از خود آزاد می‌کند که سیستم تنفسی هر موجودی را از کار می‌اندازد.
مادری که در یاسوج داغدار دختر 15 ساله‌اش شد به تسنیم می‌گوید: امرار معاش ما با یک مزرعه کشاورزی تامین می‌شود که برای دفع سموم، مقادیری از قرص برنج را در انبار کشاورزی خود ذخیره داشتیم.
این مادر گفته است که دخترم بخاطر یک موضوع ساده گوشی، تصمیم به خودکشی گرفت اما ما بی‌اطلاع بودیم.
این دختر 15 ساله که خانواده‌اش را ناتوان از خرید گوشی دید با خوردن یک قرص برنج، بعد از تحمل رنج و درد به زندگی‌اش پایان داد.
البته این دختر نوجوان تنها قربانی قرص برنج در کهگیلویه و بویراحمد نیست.
کامبیز امینی مدیرکل پزشکی قانونی کهگیلویه و بویراحمد در همین زمینه می‌گوید: در 9 ماهه سال جاری 15 نفر در این استان قربانی مصرف قرص برنج شدند.
این در حالیست که بر اساس آمار پزشکی قانونی، در مدت مشابه سال قبل هم 16 نفر در این استان جان خود را با مصرف قرص برنج از دست داده‌اند.
آمار پزشکی قانونی نشان می‌دهد که تقریبا دو سوم فوتی‌های ناشی از مسمومیت با قرص برنج، مردان و یک سوم نیز زنان هستند.
یک فروشنده محصولات کشاورزی در شهر یاسوج به خبرنگار تسنیم گفت که قرص برنج بسیار ارزان است و شاید یکی از دلایل سواستفاده بالا از این قرص همین موضوع قیمت پایین آن باشد.
این فروشنده می‌گوید که فروش قرص برنج فقط با مجوزهای لازم انجام می‌شود و ما به هر مراجعه‌کننده‌ای این قرص را تحویل نمی‌دهیم.
این اظهارات در حالی است که سهولت دسترسی به این قرص مرگبار موضوعی اثبات شده است و هیچ ممنوعیت عملی در عرضه این محصول غیرمجاز در بازار کهگیلویه و بویراحمد وجود ندارد.
علی‌رغم خطرات بالای نگهداری و استفاده از این قرص در منزل اما محتویات قرص برنج هیچ ارتباطی با محصول خوراکی برنج ندارند هر چند در این زمینه آگاهی بسیار پایینی در بین مردم وجود دارد.
البته بخشی از جامعه به ویژه جوانان اطلاعات بیشتری در زمینه این قرص دارند؛ اطلاع از کشنده بودن این قرص مصرف آن را در بین افرادی که قصد خودکشی دارند به شدت بالا برده است.
موضوعی که در آمار پزشکی قانونی و مرگ و میرهای ناشی از مسمومیت با قرص برنج کاملا پیداست.
راضیه نجات‌زاده، کارشناس ارشد صنایع غذایی و مسئول صدور پروانه‌های بهداشتی در همین زمینه به خبرنگار ما می‌گوید: قرص برنج در زمره گروهی از عوامل دفع آفات است که به علت اثر بخشی زیاد و قیمت ارزان به عنوان جونده‌کش در برخی از کشورهای جهان، از جمله ایران مورد استفاده قرارگرفته است.
وی ادامه می‌دهد: در اثر تماس ترکیبات فلزی این قرص با رطوبت موجود در هوا یا کشاورزی و یا اسید معده (در صورت مصرف خوراکی) گاز فسفین آزاد می‌شود که گازی بسیار سمی است و حتی در غلظت‌های پایین کشنده است.
خانم نجات‌زاده با اشاره به ممنوعیت فروش این قرص در بازار گفت: قرص آفت‌کش حاوی فسفید آلومینیوم در کشور ما، تحت عنوان " قرص برنج" معروف است و برای دفع آفات انباری استفاده می‌شود اما با توجه به خطرات ناشی از گازهای سمی آن کاملا غیرمجاز است.
وی سهولت دسترسی و آمار بالای مسمومیت ناشی از مصرف عامدانه یا اسنشاق سهوی گازهای سمی آن آن را تایید کرد و افزود: در حال حاضر محصولاتی با منشا گیاهی و کاملا بی‌خطر برای دفع آفات انباری محصولات کشاورزی وجود دارد و هیچ دلیلی برای فروش یا عرضه قرص موسوم به برنج در بازار وجود ندارد.
این کارشناس غذا و دارو تصریح کرد: محصولات جایگزین قرص برنج با عصاره سیر، تالک و نمک طعام بوده و بدون هیچ خطری برای دفع آفات برنج و غلات به کار می‌روند که ممکن است در بازار به اسم قرص سیر یا همان قرص برنج عرضه شوند اما آنچه مهم است این بوده که این جایگزین‌ها سمی نیستند و کاملا قانونی به فروش می‌رسند.
از سوی دیگر جو روانی حاصل از مسمومیت‌ها و خودکشی‌ها با قرص موسوم به برنج و درج این اخبار در رسانه‌ها موجب شده تا مصرف کنندگان برنج خوراکی نیز دچار ابهاماتی شوند.
افرادی زیادی با رسانه‌ها و مسئولان تنظیم بازار تماس می‌گیرند که آیا مصرف برنج‌های موجود در بازار از نظر بهداشتی و سلامت مشکلی دارند یا ندارند.
ابوالحسن صداقت‌کیش، مدیرکل شرکت غله استان کهگیلویه و بویراحمد با تایید تماس‌های مردمی برای مردد شدن در مصرف برنج، به تسنیم گفت: قرص برنج هیچ ارتباطی با برنج خوراکی ندارد و مردم با اطمینان برنج توزیع شده از این شرکت را مصرف کنند.
وی افزود: درج خبر مسمومیت 15 نفر با مصرف قرص برنج موجب شد که در افکار عمومی این موضوع را به برنج خوراکی نسبت دهند که اینگونه نیست و قرص برنج یک محصول آفت‌کش انباری است و این فقط یک تشابه اسمی است.
با این توضیحات، ذکر چند نکته حائز اهمیت است.
دستگاه‌های فرهنگی در استان کهگیلویه و بویراحمد به دلایل موجه یا غیرموجه، نه تنها هیچ توفیقی در افزایش آگاهی مردم و کاهش آسیب‌هایی چون خودکشی نداشتند بلکه تقریبا اقدامی نمی‌کنند و وظایف خود را رها کردند.
نکته بعدی اینکه مردم بدانند که قرص موسوج به برنج یک محصول شیمیایی برای فراری دادن و کشتن حشرات و آفات است و از آنجا که از این محصول برای دفع آفات برنج در انبارها و منازل استفاده می‌شود، این قرص موسوم به قرص برنج است ولی هیچ ارتباطی با برنج ندارد و صرفا یک تشابه اسمی است.
نکته دیگر اینکه عرضه و فروش قرص برنج کاملا غیرمجاز است و نباید به راحتی در معرض افراد باشد و متولیان بازار باید برای ممانعت از خرید و فروش این قرص مرگبار راهکار داشته باشند.
نکته دیگر اینکه جایگزین‌های خوبی حتی با کارایی بهتر وجود دارد که لازم است فروشگاه‌های فروش کود و سم و عطاری‌ها ملزم به وارد کردن این جایگزین‌ها با منشا گیاهی شوند.
از سوی دیگر استفاده از محصولاتی مانند سیر، موسیر و حتی ریشه و برگ انار برای نگهداری طولانی‌مدت برنج خوراکی در منازل مناسب است و نیازی به استفاده از قرص موسوم به برنج با این همه خطرات در منازل وجود ندارد.
در همین زمینه یک مقام قضایی به تسنیم می‌گوید: قرص برنج عامل خودکشی نیست و اگر به این موضدع بیش از حد پرداخته شود در واقع از علل اصلی خودکشی‌ها دور شده‌ایم.
وی گفت: قرص برنج یک محصول مورد نیاز در کشاورزی و مورد تقاضای مردم است ولی سازمان‌های مرتبط از جمله غذا و دارو باید ممنوعیت آن را به مراجع قضایی اعلام و خواهان حذف آن از بازار شوند.
این مقام قضایی از برگزاری چندین جلسه در سطح قضایی و امنیتی پیرامون قرص برنج خبر داد و تاکید کرد: رسانه‌ها باید به جای روش‌های خودکشی به علل اصلی خودکشی‌ها بپردازند.
منبع: تسنیم
