شهرستان گچساران یکی از نخستین شهرهایی کهگیلویه و بویراحمد بود که به ندای حق طلبانه امام خمینی (ره) علیه حکومت پهلوی پاسخ مثبت داد، و این حرکت مبارزاتی از ماه رمضان سال ۱۳۵۷ آغاز شد.
نقش آفرینی مردم گچساران در سال ۵۷ در بحبوحه انقلاب اسلامی و دوران انقلاب با اهداء شهدای گرانقدر، حضور مردم در صحنه های عبادی سیاسی و فریادهای" مرگ بر شاه و درود بر خمینی " را به عنوان یکی از برجسته ترین شهرهای کشور در پیروزی انقلاب اسلامی است.
نگاهی به فعالیت های انقلابی مردم گچساران از زن و مرد، پیر و جوان، روحانی، دانش آموز و دانشجو، معلم و سایر افراد جامعه نشان دهنده نقش همه گروه ها در پیروزی انقلاب اسلامی است.
گچساران به دلیل تولید یک سوم نفت کشور آنچنان مهم شده بود که ساواک، نیروهای مسلح نظامی اعزامی از استان های فارس و خوزستان را برای سرکوب و جلوگیری از تظاهرات مردم این منطقه بسیج کرده بود.
پیشتازی روحانیون گچساران در فعالیت های انقلابی
از سال ۱۳۴۲ تا سال ۱۳۵۷همزمان با شهرهای بزرگ و مذهبی کشور چندین طبقه و گروه در شهرستان گچساران فعالیتهای مبارزاتی و انقلابی با حکومت پهلوی داشتند از جمله روحانیون که در تاریخ سیاسی معاصر ایران فراز و فرودهای زیادی داشته اند.
به گونه ای که علمای این شهرستان از جمله حجت السلام “شهید محمد تقی بشارت” و مرحوم حجت الاسلام “متقی کاشانی” به ویژه شهید بشارت تمام تلاش خود را برای بسیج و دعوت مردم به صحنه انقلاب به کار گرفتند که خود رهبری فعالیت های انقلابی و تظاهرات مردم را در آن زمان به عهده داشتند.
در آن زمان نبرد سیاسی میان علما و مقام های حکومتی به اوج خود رسیده بود بطوری که ساواک در صدد بود تعدادی از افراد نا آگاه را به عنوان چماقدار برای سرکوبی انقلابیون در این شهرستان انتخاب کنند که خوشبختانه تمام مردم این شهرستان همه پشت سر روحانیون برای تحقق انقلاب تلاش می کردند.
نقش دانشجویان و دانش آموزی
فعالیت انقلابی دانشجو و دانش آموزی گچسارانی در سالهای اولیه به دلیل ترس از ساواک و مقام های حکومتی بصورت علنی نبود و بیشتر در قالب تیم های غیر ساماندهی شده مشغول فعالیت بودند.
تشکیل این هسته بیشتر از سوی "محمد زید بهبهانی" و چند نفر از کارکنان شرکت نفت گچساران و افراد فرهنگی به صورت مناسبت های فرهنگی مختلف بود که در این مجالس به تفسیر قرآن مجید و بخشهایی از نهج البلاغه و دعای کمیل می پرداختند.
"محمدزید بهبهانی" به دلیل فعالیت های انقلابی خود در ماهشهر سال ۴۶ به گچساران تبعید شد وی نقش مهمی در تیم و جریان انقلابی شهرستان گچساران همراه "حاج بهرام تاجگردون" و "شهید محمد تقی بشارت" تا بهمن ۱۳۵۷ را بر عهده داشتند.
برادران صابری با توجه به اینکه در شهر قم سکونت داشتند اما در رساندن اعلامیه های حضرت امام(ره) و شعارهای انقلابی به تیم های دانشجوی و دانش آموزی نقش مهمی داشتند.
نقش بازاریان گچساران در پیروزی انقلاب
پس از شهریور ۱۳۲۰ و به دلیل نوسانات شدید مناسبات سیاسی و اجتماعی به ویژه بحران های اقتصادی در جامعه ایران، زمینه فعالیت اصناف و بازاریان افزایش یافت.
بازاریان در بسیاری از رخدادهای سیاسی از جمله نهضت ملی شدن نفت نقش موثری را ایفا کردن و .از این رو، اصناف و بازاریان شهرستان گچساران که بیشتر متشکل از بهبهانی و اصفهانی‌ها بودند چه قبل و چه بعد از انقلاب اسلامی و چه در دوران دفاع مقدس در راستای سربلندی کشور و استان کهگیلویه و بویراحمد از هیچ کوششی دریغ نکرده‌اند.
مرحوم "حاج رمضان منصوری اصفهانی" یکی از بازاریان پیش از انقلاب اسلامی بودند که در این راهپیمایی ها نقش مهمی داشتند بطوری که بدون ترس از ساواک اقدام به راه اندازی دستگاه های صوتی و تنظیم بلندگوهای راهپیمایی و مراسم می کردند و جوانان تحت تعقیب را در خانه خود پناه می داد.
از لحاظ اقتصادی نیز بازار هم نقش مهمی در پشتیبانی و حمایت از مبارزات انقلابی و انقلابیون داشتند.
مساجد کانون وحدت مبارزان انقلابی گچساران
مسجد کانون بسیج بازاریان گچساران در اتحاد همدلی با سایر گروه‌ها بود و این مکان مذهبی محل امنی را برای بازاریان فراهم کرد تا بازاریان دور هم جمع شوند و به مخالف با رژیم پهلوی پرداخته و فشارهای حکومت را افشا کنند.
مساجد صاحب الزمان(عج)، بیت العباس و شهیدان (جامع) که در قلب بازار گچساران واقع شده بودند محل تجمع مردم و به نوعی پیوند سه طبقه روحانیون، بازاریان، دانشگاهیان ودانش آموزان بودند.
گروه های انقلابی از یک طرف بین خود تنش هایی داشتند و از طرف دیگر با عوامل حکومت و ساواک به شدت درگیر بودند به گونه ای که قیام خونین ۱۹ آبان ۱۳۵۷ مردم گچساران نقطه عطف این درگیری ها بود.
اعتصاب کارگران صنعت نفت گچساران
تمام کارکنان میدان های نفتی اهواز که گچساران یکی از این میادین نفتی بود روز بیست و هفتم مهر سال ۱۳۵۷ به اعتصاب کنندگان پیوستند.
این اعتصاب ها در روزهای آغاز ا بصورت پراکنده و غیر سازماندهی شده بود و برخی از گروهک های انحرافی قصد داشتند با شعارهای اقتصاد و سیاسی مانند “نان، مسکن، آزادی و… “در بین اعتصاب کنندگان نفوذ کنند که کارگران انقلابی برای جلوگیری از هر گونه شائبه در ۱۴ بهمن ۵۷ با برگزاری نماز جماعت جهت گیری حرکت خود را اعلام کردند.
در همین ایام با توجه به اینکه مناطق نفتخیز گچساران حدود یک سوم نفت کشور را تولید می کرد و از حساسیت ویژه ای برخوردار بود و برخی از مقامات حکومتی به ویژه ساواک مانع اعتصاب پرسنل شرکت نفت می شدند که مورد تهدید مردم قرار گرفتند.
در پی این اعتصابات تمام استادکارها در کارخانه‌های تولید نفت گچساران که ارتباط خوبی با نیروهای انقلابی شهرهای اطراف گچساران داشتند برای اینکه ساواک و رژیم شاهنشاهی آنها را مجبور به کار و ترک اعتصاب نکند به شهرهای مجاور پناه بردن و مکان هایی برای زندگی آنها و خانواده هایشان و از سوی نیروهای انقلابی در نظر گرفته شده بود.
رژیم پهلوی برای شکستن اعتصاب کارکنان صنعت نفت تمام تلاش خود را کردند و شبانه به منازل استادکاران نفت هجوم برده و به دنبال پیدا کردن این افراد برای بازگرداندن به کارخانه‌های وابسته به نفت در گچساران بودند.
اعتصاب کارکنان صنعت نفت در گچساران ادامه داشت تا زمانی که آقایان بازرگان، رفسنجانی و صباغیان به این شهرستان آمده و در جمع کارکنان این صنعت در مسجد شهیدان گفتند امام در پیامی فرمودند فقط به اندازه مصرف داخلی مردم تولیدات نفت انجام گیرد که شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران نفت پالایشگاه شیراز را جهت مصرف داخلی مردم تأمین می کرد.
باورهای دینی مردم گچساران ساواک را به وحشت انداخت
انقلابیون گچسارانی در نیمه های ماه رمضان سال ۱۳۵۷ با پخش اعلامیه و پیام های امام (ره) و سردادن شعارهای" الله اکبر"،"لا اله الا الله" و "نهضت ما حسینی ست رهبر ما خمینی ست: ساواک را به وحشت انداختند بطوری که می خواستند مجالس را تعطیل کنند ولی با توجه به اهمیت ماه رمضان و ازدحام جمعیت موفق نشدند.
ساواک از طریق برخی از وابستگان خود به روحانیون این شهرستان فشار می آوردند تا مطالب تحریک کننده و خلاف میل آنها در مجالس گفته نشود ولی آنها زیر بار نرفتند به همین دلیل نیروهای نظامی از استان های خوزستان و فارس به گچساران آمده تا اوضاع را کنترل کنند.
در روز عید فطر ۱۳۵۷ تعداد زیادی مردم این شهرستان برای اقامه نماز عید در مسجد صاحب الزمان(عج) جمع شده بودند که تعدادی از نیروهای مسلح ضد شورش مسجد را محاصره و مانع حرکت جمعی مردم به خارج شهر که قصد ادای نماز را داشتند، شدند و ماموران رژیم پهلوی به آنها گفتند در صورتی که نمازگزاران شعار ندهند اجازه حرکت خواهند داد.
نماز عیدفطر برای نخستین در گچساران به صورت گسترده در فضای باز با جمعیت بسیاری از سوی “حجت الاسلام معلمی” و خطبه خوانی “حجت الاسلام مصباحی مقدم” انجام گرفت.
نمازگزاران به شرط ماموران رژیم پهلوی برای برپایی نماز گوش نداند و با حرکت به سمت شهر بعد از نماز شروع به شعار دادن کردند و نیروهای نظامی با تعقیب جمعیت و تیراندازی هوایی مردم را متفرق نمودند.
بدنبال این حرکت،۲ نفر از فرهنگیان مبارز این شهرستان از سوی ساواک دستگیر و به زندان کمیته مشترک تهران اعزام و بعد از چند ماه آزاد شدند.
زنان و انقلاب
کوکب حاتمی یکی از زنان و مبارزان قبل از انقلاب که بیشتر در مسجد سلیمان فعالیت انقلابی می کردند و از سال ۱۳۵۲ تا اوایل ۱۳۵۷ در زندان اوین بسر می برد و بعد از آزادی هم به گچساران تبعید شد.
همچنین می توان از زنان انقلابی این شهرستان به "زهرا عدالتجو" از مبارزین انقلابی خرمشهر که با گروه شهید محمد جهان آرا همکاری داشتند و "بلقیس بیگدلی" یکی از سخنرانان، فعالین مذهبی و از اعضای کلاس های تفسیر قرآن و نهج البلاغه دهه اول انقلاب اسلامی بودند نام برد.
وقتی ساواک بلندگوی مسجد را هدف گلوله قرار داد
در یک روز پاییزی مردم برای چندمین بار برای برپایی تظاهرات در این شهرستان فراخوانده شدند و در محوطه مسجد صاحب الزمان(عج) و بیرون آن تعداد زیادی از مردم انقلابی آماده حرکت شدند که ژاندارمری و عوامل ساواک مسلحانه به آنها حمله کردند و بلندگوی مسجد که از آن شعار انقلابی پخش می شد را هدف گلوله قرار داده و خاموش کردند.
در این میان شهید بلادیان با شور و هیجان خاصی شعار سر می داد و مردم را به ایستادگی و مقاومت فرا می خواند که در آن هنگام ساواک گاز اشک آور را به سمت جمعیت پرتاب و چند نفر از جوانان مورد ضرب و شتم قرار دادند.
همزمان ساواک و ژاندارمری بیش از ۱۰۰ نفره از زنان بدکاره و افراد خلاف کار و بدنام شهر را جمع کردند که به سمت تظاهرکنندگان سنگ پرتاب و علیه آنها شعار دهند که این اقدامات نتیجه نداد.
ساواک وقتی ایستادگی و مقاومت مردم را دید با فشار آب ماشین آتش نشانی قصد متفرق کردن مردم را داشتند که فشار شیر آب به حدی بود که ماموران آتش نشانی را به گوشه ای پرتاب و موجب مجروح شدند آنها شدند که این اقدام و شکست ماموران و بهانه ای برای خندیدن مردم در آن موقع شد.
۱۹ آبان اوج گیری مبارزات مردمی گچساران
فردای آن روز (۱۹ آبان سال ۱۳۵۷) همراه با اوج گیری مبارزات مردمی جمعیت زیادی در مسجد جامع (شهیدان) و بیرون آن حاضر و اقدام به سر دادن شعار کردند و نیروهای مسلح زیادی مسجد و جمعیت را محاصره و اقدام به تهدید و متفرق شدند آنها کردند.
آقای زید بهبهانی به آنها هشدار داد که در صورتی اقدام به تیر اندازی و کشته شدن کسی کنند همه آنها تیر باران خواهند شد چون حکومت طاغوت روزهای آخر خود را می گذراند.
سرانجام ماموران شاهنشاهی با دستور فرماندهی خود اقدام به تیراندازی به سمت مردم بی دفاع کردند و تعداد زیادی از جوانان فداکار گچسارانی را زیر آتش گلوله گرفته و به شهادت رساندند.
در آن درگیری ده‌ها نفر از مردم انقلابی گچساران زخمی و ۶ جوان به شهادت رسیدند.
در روز نوزدهم آبان سال ۱۳۵۷ شهیدان سید نجف بلادیان از طبقه بازاریان، امیرحسین کیامرثی و شهید غریب پرویزی از طبقه کارگر، شهید سید مذکور پارسی دانشجو، شهید محمد فراشبندی دانش آموز و شهید حسین امینی دانش آموز به شهادت رسیدند.
دلاورمردانی که آرامگاه آنان در گلزار شهدای شهر دوگنبدان زیارتگاه عاشقان حسینی است.
روزی که گچساران دینش را به انقلاب ادا کرد
بعد از قیام خونین ۱۹ آبان ۵۷ مردم گچساران، جوانانی که این صحنه و جنایات دلخراش را دیدند تحریک شدند و به شرکت های نفتی چند ملیتی و آمریکایی حمله نمودند و دفاتر و ماشین های آنان را به آتش و همچنین بانک صادرات، سینما، اماکن مشروب فروشی را تخریب کردند.
مامورین در تعقیب آنها چند نفر را زخمی کرده و شهر یکپارچه در شیون و عزا فرو رفت به گونه ای که مردم وحشت زده شده بودند.
" تیمسار نصیری" فرماندار نظامی در شهر گچساران حکومت نظامی اعلام کرده بود و تانک ها و زره پوشان تمام چهار راه ها و اماکن حساس شهر و شرکت نفت را به محاصره در آورند در همین ایام بود که به دستور امام (ره) کارکنان صنعت نفت دست اعتصاب کردند.
بیش از ۳۰ نفر از از بازاریان، فرهنگیان، کارکنان صنعت نفت، امام جماعت مسجد شهیدان(حجت الاسلام جزایری) از سوی ساواک در آن ایام دستگیر و پس از بازجویی، تهدید و تشکیل پرونده آنها را با هواپیما به اهواز فرستادند و مجازات آنها را از اعدام، حبس ابد و از ۵ تا۱۰ سال زندان تعیین شده بود این احکام را فقط دادگاه نظامی تایید و اجرا می کرد.
اوایل پیروزی انقلاب اسلامی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در گچساران حجت الاسلام شهید محمد تقی بشارت، محمدزید بهبهانی و تعدادی دیگر از جوانان کمیته انقلاب را تشکیل دادند و مدیریت شهر را بر عهده گرفتند و تعدادی از جوانان برای امنیت شهر و حفاظت از منابع و چاه های نفت و …تفنگ به دوش جانانه هم خدمت می کردند.
شهرستان ۱۵۶ هزار نفری گچساران در جنوب غربی کهگیلویه و بویراحمد ۳۵۹ شهید تقدیم نظام جمهوری اسلامی ایران کرده است.
