بیش از یک سال است که داریم با کرونا زندگی می‌کنیم و در این مدت، روزهای پر فراز و نشیب زیادی را پشت سر گذارده ایم که بعضاً با تجربیات تخلی همراه بوده است. عبور از سه موج سهمگین کرونا در این یک سال که کرونا وارد کشورمان شده است، حکایت از این واقعیت دارد که هر وقت نسبت به رعایت پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های بهداشتی، بی اعتنا بوده ایم، گرفتار موج سنگینی از بیماری شده ایم و هر وقت که خوب رعایت کرده ایم، اوضاع بیمارستان‌ها و کادر درمان، تا حدودی بهبود یافته و توانسته اند نفسی تازه کنند.
حالا در یک هفته مانده به پایان سال ۱۳۹۹، مردم آماده ورود به سال ۱۴۰۰ هستند. سالی که باید همچنان با کرونا زندگی کنند، اما نکته‌ای که تحمل این شرایط را سخت کرده است، طولانی شدن زمان ماندگاری بیماری و آسیب‌های روحی و روانی آن بر پیکره جامعه و مردم است. با این حال، متخصصین روانپزشکی که بیش از دیگر پزشکان با آسیب‌های روحی و روانی این بیماری آشنا هستند، معتقدند که ناچار به تحمل و مدارا کردن هستیم.
آسیب‌های روانی کرونا
فرهاد جوادی به عنوان روانپزشک، به خبرنگار مهر گفت: وقتی یک حادثه‌ای رخ می‌دهد، ما باید به تبعات بعد از حادثه بیشتر فکر کنیم تا اینکه فقط خود حادثه را ببینیم. شاید حادثه‌ای مثل سیل و زلزله با همه تخریب‌ها و خرابی‌هایی که به بار می‌آورند، به اندازه پاندومی یک بیماری، آسیب زا نباشند. اما، واقعیت این است که همان سیل و زلزله هم با خود، مسائل و مشکلات روحی و روانی زیادی به دنبال می‌آورند که اگر نخواهیم به آنها توجه کنیم، در آینده شاهد بروز آسیب‌هایی در آن منطقه خواهیم بود که سیل و زلزله رخ داده است.
وی افزود: بنابراین، آنچه در دوران پاندومی کرونا باید بیش از پیش مورد توجه دست اندرکاران نظام سلامت قرار گیرد، آسیب‌های روحی و روانی این بیماری است که ناخواسته فرد را مجاب می‌کند که دست به رفتاری بزند که منجر به تشدید بیماری شود. این قضیه نشأت گرفته از مسائل روحی و روانی بیماری است که بر افراد غلبه می‌کند.
آنچه در دوران پاندومی کرونا باید بیش از پیش مورد توجه دست اندرکاران نظام سلامت قرار گیرد، آسیب‌های روحی و روانی این بیماری است این روانپزشک ادامه داد: آنچه مسلم است، برای همراهی مردم در مقابله با رویدادها و اتفاقات تلخ و ناگوار که زمان طولانی‌تری را به دنبال دارد، باید با مردم حرف زد و آنها را نسبت به تبعات و خطرات آن آگاه ساخت و توجیه نمود که اگر دوست داریم هرچه زودتر از بند این اتفاق و حادثه تلخ رها شویم، باید به آنچه که تحت عنوان توصیه‌های بهداشتی است، بیش از پیش عمل کنیم.
جوادی گفت: قطعاً همگان از طولانی شدن این پاندومی خسته و فرسوده ایم، اما اگر خودمان را جای کادر درمان بگذاریم و لحظه‌ای این فکر از ذهن ما عبور کند که چگونه می‌توانستیم یک سال را در کنار بیماران کرونایی زندگی کنیم، حتماً توجه بیشتری به خطرات و آسیب‌های عادی انگاری شرایط داشتیم. در واقع، ما باید بتوانیم بیشتر از آنچه تاکنون از ایثار جانفشانی‌های مدافعان سلامت برای مردم گفته ایم، بگوییم و به تصویر بکشیم تا بیشتر با سختی‌های این بیماری آشنا شوند.
این روانپزشک افزود: البته یک نکته را نباید فراموش کرد و آن هم، تناقض‌های گفتاری و رفتاری برخی مسئولین است که باعث می‌شود مردم نسبت به واقعیت‌های بیماری کرونا بی اعتنا شوند. شاید اگر در اعلام تصمیم گیری ها و تصمیم سازی ها، یک نفر با مردم صحبت کند و همه مسئولیت‌ها را بر عهده بگیرد، آن گاه مردم هم راحت تر با شرایط کنار می آیند. زیرا، ما می‌بینیم وقتی یک تصمیم از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام می‌شود، ده‌ها نظر و عقیده مخالف آن تصمیم، باعث دوگانگی فکری مردم می‌شود.
جوادی در واکنش به موضوع التماس وزیر بهداشت به مردم برای نرفتن به سفر و مسافرت در ایام نوروز، تاکید کرد: قطعاً این التماس از نقطه ضعف یک مقام ارشد دستگاه اجرایی نیست، بلکه واکنشی است در قبال سختی‌های بیماری است که بیشتر از هر کسی، کادر درمان را تحت فشار قرار داده است. در واقع، وزیر بهداشت خواسته به مردم هشدار بدهد که شرایط کرونایی کشور بعد از سفرهای نوروزی به شدت وخیم‌تر خواهد شد.
مشکل سفرها و انتقال ویروس
در همین ارتباط، علیرضا زالی فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران، به تبعات سفرهای نوروزی اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات سفر، انتقال ویروس و بیماری از مبدا و مقصد سفرها است که می‌تواند خطرناک باشد. به طوری که مردم در بازگشت از سفر که مصادف با هفته سوم فروردین ۱۴۰۰ است، می‌توانند بیماری را با خود بیاورند و این ویروس را در محیط زندگی و کار منتشر کنند.
یکی از مشکلات سفر، انتقال ویروس و بیماری از مبدا و مقصد سفرها است که می‌تواند خطرناک باشد وی افزود: آنچه مسلم است اینکه مردم در طول یک سال گذشته دچار «سندروم خستگی» شده اند و همین موضوع بر رفتار بهداشتی مردم اثر گذار بوده است. اما، نکته‌ای که نباید از آن غافل شویم، بروز موج جدید بیماری در بازگشت از سفرهای نوروزی است که همزمان می‌شود با آغاز فعالیت‌های شغلی و اقتصادی و اگر قرار باشد بیماری شدت بگیرد، ناچار می‌شویم دوباره به تشدید محدودیت‌ها و تعطیلی‌های کرونایی روی بیاوریم و در نتیجه آن، کار و زندگی مردم دوباره دستخوش آسیب می‌شود.
با توجه به توصیه‌های فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران، اگر فرض کنیم که حداقل نیمی از مردم به مسافرت بروند و در بازگشت از سفر، نیمی از آنها ناقل بیماری باشند، باید منتظر روزهای سخت و دشوار برای کادر بهداشت و درمان بود. جایی که مدافعان سلامت، یک سال است با تمام کاستی و سختی‌ها، توانسته اند در مقابل این ویروس ایستادگی کنند و حالا رقم کافی برای جنگیدن ندارند.
شاید حالا بتوان معنا و مفهوم التماس‌های وزیر بهداشت را بهتر درک کرد. زیرا، هراس و وحشت وزیر، از سیر صعودی بیماری و اشغال تخت‌های بیمارستانی است. جایی که کادر درمان را خسته می بیند و می‌داند که اگر قرار باشد موج جدیدی از بیماری را تجربه کنیم، این بار خیلی سهمگین‌تر از موج‌های قبلی خواهد بود. زیرا، ویروس جهش یافته در کشور در حال چرخش است و شدت سرایت و کشندگی آن به مراتب بیشتر از نوع چینی است.
بررسی‌ها نشان داده است که هر فرد ناقل ویروس «ووهان» می‌تواند ۱.۲ نفر را مبتلا کند اما ویروس انگلیسی ۲.۳ نفر را درگیر می‌کند. به این ترتیب به تدریج خوشه‌های جدید ویروس شکل می‌گیرد و با تلفیق آنها طغیان جدیدی شکل می‌گیرد.
مردم در هیچ نقطه‌ای در امان نیستند
حمید سوری رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا، با بیان اینکه در پاندومی کرونا مردم در هیچ نقطه‌ای در امان نیستند، گفت: ممکن است بسیاری از افراد جامعه به دلیل اجباری شدن استفاده از ماسک، شستشوی مدام دست‌ها، ضدعفونی کردن وسایل، سفر نرفتن، رعایت فاصله اجتماعی و قرنطینه‌های طولانی مدت، از عمل به توصیه‌ها خسته شده و دچار خستگی و فرسودگی شوند. اما تا پایان ریشه کنی بیماری و برای حفظ جان خود و عزیزانمان ناچار به رعایت پروتکل‌ها هستیم.
وی با تاکید بر اینکه اعمال برنامه ریزی علمی و دقیق برای قطع زنجیره کووید ۱۹ خصوصاً برای تعطیلات نوروز می‌تواند به میزان قابل توجهی از شیوع بیشتر بیماری بکاهد، ادامه داد: اگر چنانچه دستورالعمل‌های پیشگیرانه به درستی اعمال شود، قطعاً وضعیت شیوع بیماری روند کاهشی خواهد داشت.
التماس‌های وزیر به مردم
هفته گذشته بود که وزیر بهداشت در حاشیه اجرای گام چهارم بسیج ملی مقابله با کرونا در کشور، از مردم درخواست که در خانه بمانند و سفر نروند.
سعید نمکی با حالتی از التماس، به مردم گوشزد کرد که رفتن به سفر و مسافرت، می‌تواند تبعات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.
شاید بتوان این التماس وزیر بهداشت را به صحبت‌های او در دو سه ماه گذشته مرتبط دانست که عنوان داشت اگر درگیر موج جدید بیماری شویم، زیرساخت‌های نظام سلامت آمادگی و توان مقابله با کرونا ندارد. در واقع، این هشداری است که نمکی از چند ماه قبل گوشزد کرده است و حالا در روزهای پایانی سال و آماده شدن مردم برای رفتن به سفر و مسافرت، به شکل «التماس» خودنمایی می‌کند. زیرا، این بار فقط با ویروس چینی نمی‌جنگیم، بلکه ویروس جهش یافته انگلیسی را داریم که به مراتب قوی‌تر و قدرتمندتر از همزاد چینی خودش است و می‌تواند مبارزه را سخت‌تر کند. لذا، در پایان سفرهای نوروزی، باید نگران تعطیل شدن کشور در اردیبهشت ۱۴۰۰ بود.
