جمعه هفته گذشته (5 اردیبهشت‌ماه) برنامه «دورهمی» شبکه نسیم با حضور مهران احمدی بازیگر تلویزیون و سینما به روی آنتن تلویزیون رفت. در دقایقی از این برنامه، مهران احمدی به دفاع از عملکرد سلبریتی‌ها در پرداخت مالیات پرداخت و مدعی شد که سلبریتی‌ها مالیات خود را پرداخت می‌کنند و در نتیجه هیچ فرارمالیاتی ندارند.
برای بررسی صحت ادعای این بازیگر تلویزیون و سینما که سابقه بازی در سریال پایتخت هم دارد، نگاهی به استدلال های مطرح شده توسط ایشان می اندازیم:
*راننده تاکسی مالیات بدهد، سلبریتی BMW سوار نه!
مهران احمدی بازیگر تلویزیون و سینما در بخشی از صحبت‌هایش در برنامه دورهمی گفت: «ما هنرمندان می‌دانیم که چرا بعضی افراد با طرح بحث مالیات در تلاش هستند تا بین مردم و سلبریتی‌ها فاصله بیندازند. مثلا آقای مهران مدیری را با یک راننده تاکسی مقایسه می‌کنند و بعد می‌گویند این آقا (مهران مدیری) که صاحب یک خودرو BMV است؛ مالیات نمی‌دهد و این آقا که صاحب یک تاکسی است مالیات می‌دهد. اصلا چرا باید مهران مدیری با یک راننده تاکسی محترم مقایسه شود؟! اون شغلش چیز دیگری است و ایشان کارش چیز دیگری است. این مقایسه‌ها را کسانی می‌کنند که از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. در مجموع بازیگرانی که در سینما و تلوزیون به صورت حرفه‌ای کار می‌کنند و از این طریق امرار معاش می‌کنند بیشتر از 70 نفر نیستند. دوستان (افرادی که می‌گویند سلبریتی‌ها هم باید مالیات بدهند) می‌خواهید ما گورمان را از این کشور گم کنیم و برویم. ولی ما داریم برای یک یا دو نسل خاطره‌سازی می‌کنیم».
درباره این بخش از اظهارات مهران احمدی نکات زیر مطرح است:
الف- مقایسه آقای مدیری با یک راننده تاکسی محترم از جهت پرداخت مالیات کاملا مقایسه به‌جا و درستی است زیرا به طور کلی اخذ مالیات با هدف برقراری عدالت و کاهش فاصله طبقاتی از اقشار مختلف اخذ می‌شود. در این سازوکار اقشار پردرآمد جامعه مثل سلبریتی‌ها، پزشکان، وکلا، صاحبان املاک بزرگ، سوداگران و... مالیات بیشتری پرداخت کنند و از اقشار کم‌درآمد مثل رانندگان تاکسی، کارگران، معلم‌ها و امثال آنها نیز مالیات کمتری اخذ شود و سپس کل مالیات اخذ شده صرف ایجاد زیرساخت و افزایش رفاه عمومی یا حتی پرداخت یارانه به دهک‌های پایین جامعه شود.
بدین صورت در سازوکار ذکر شده درآمدها از ثروتمندان به دهک‌های پایین جامعه منتقل می‌شود و فاصله طبقاتی بین اقشار مختلف کاهش می‌یابد. اما در ایران این سازوکار برعکس اجرا می‌شود یعنی دهک‌های پایین جامعه مثل رانندگان تاکسی که درآمد کمتری دارند تمام و کمال مالیات می‌دهند اما پردرآمدها مثل سلبریتی‌ها اصلا مالیاتی پرداخت نمی‌کنند. در نتیجه، اعتراض به معافیت مالیاتی سلبریتی‌ها با مقایسه رفتار مالیاتی مهران مدیری و یک راننده تاکسی، اتفاقا مقایسه صحیح و دقیقی است که عمق خوساته‌های غیرعادلانه سلبریتی‌ها را نشان می‌دهد.
ب- معیار اخذ مالیات از اصناف و گروه‌های مختلف تعداد اعضای آن نیست که مثلا گفته شود چون سلبریتی‌ها کلا 70 نفر هستند پس نباید مالیات دهند. اخذ مالیات دو قاعده کلی دارد: 1-هر کسی درآمدی به دست می‌آورد باید مالیاتش را پرداخت کند 2-هر گروهی که درآمد بیشتری دارد باید مالیات بیشتری پرداخت کند.
در نتیجه طبق قاعده اول هر فردی اعم از سلبریتی یا راننده تاکسی که درآمدی دارد باید مالیاتش را پرداخت کند. طبق قاعده دوم نیز سلبریتی‌ها که درآمد بیشتری نسبت به رانندگان تاکسی دارند باید مالیات بیشتری نیز پرداخت کنند. اگر هر یک از دو قاعده ذکر شده درست اجرا نشود هدف نهایی اخذ مالیات که برقراری عدالت در جامعه و کمک به اقشار نیازمند جامعه است تامین نمی‌شود. متاسفانه در ایران به دلیل تعارض منافع و زیربار نرفتن گروه‌های پردرآمدی مثل سلبریتی‌ها به پرداخت مالیات، هدف نهایی از اخذ مالیات تامین نشده است.
*مردم، مالیات سلبریتی‌ها را می‌دهند!
مهران احمدی بازیگر سینما و تلویزیون در بخش دیگری از صحبت‌های خود در برنامه دورهمی گفت: «در فضای مجازی که بنده پستی می‌گذارم یک عده‌ای می‌گویند تو برو مالیاتت را بده. دوستان من از همین تریبون اعلام می‌کنم که ما سلبریتی‌ها مالیات می‌دهیم. تکرار می‌کنم ما مالیات می‌دهیم. دوباره تکرار می‌کنم که ما مالیات‌مان را می‌دهیم. می‌دانید چطور مالیات می‌دهیم؟ الان به شما توضیح می‌دهم. شما ببنید یک محصولی تولید می‌شود و آن محصول اکران می‌شود و یا در بازار عرضه می‌شود. از فروش آن محصول مالیات می‌گیرند. وقتی یک فیلم سینمایی اکران می‌شود از فروش هر بلیط آن مالیات می‌گیرند. پس ما سلبریتی‌ها مالیات می‌دهیم».
درباره این بخش از اظهارات این بازیگر سینما و تلویزیون باید گفت در نظام مالیاتی کشور به طور کلی دو پایه مالیاتی وجود دارد: 1- مالیات بر درآمد (حقوق) و 2- مالیات بر مصرف. دو قاعده مطرح شده درباره اینکه "هر کسی درآمدی به دست می‌آورد باید مالیاتش را پرداخت کند" و "هر گروهی که درآمد بیشتری دارد باید مالیات بیشتری پرداخت کند" مربوط به اخذ مالیات بر درآمد بود که باعث کاهش اختلاف طبقاتی و برقراری عدالت در جامعه میشد. اما علاوه بر مالیات بر درآمد، پایه مالیاتی دیگری به نام مالیات بر مصرف نیز وجود دارد که یک قاعده کلی دارد: هر فرد یا گروهی که کالا یا خدمتی را مصرف می‌کند باید مالیاتش را پرداخت کند. طبق این قاعده افراد پردرآمد که مصرف بیشتری نیز دارند مالیات بیشتری را پرداخت خواهند کرد که این مالیات صرف کمک به دهک‌های پایین جامعه خواهد شد.
حال نکته اینجاست که مالیات مورد اشاره مهران احمدی که به ازای فروش هر بلیط پرداخت می‌شود، در واقع مالیات بر مصرف است که از جیب مصرف‌کننده یعنی مردم پرداخت می‌شود نه سلبریتی‌ها. درحالیکه منظور از معافیت مالیاتی و فرار مالیاتی سلبریتی‌ها، مالیات بر درآمد آنها است. به عبارت دیگر، اساسا مالیات بر مصرفی که مردم بابت خرید بلیط فیلم پرداخت می‌کنند ربطی به مالیاتی که باید سلبریتی‌ها از درآمد خود پرداخت کنند ولی نمی کنند، ندارد. در واقع، مشکل کارشناسان و مردم با سلبریتی ها اینجاست که چرا همه اقشار باید مالیات بر درآمد خود را پرداخت کنند اما سلبریتی‌ها زیر بار پرداخت این مالیات نمی‌روند.
*معافیت مالیاتی برداشته شود، رقم قراردادهایمان را افزایش می‌دهیم
مهران احمدی بازیگر سینما و تلویزیون در بخش دیگری از صحبت‌های خود در برنامه دورهمی گفت: «نکته دوم اینکه یک تهیه‌کننده‌ای برای فیلمی از آقای مدیری دعوت می‌کند. آقای مدیری می‌گوید برای این فیلم مثلا 10 میلیون تومان دستمزد می‌گیرم. بعد می‌گویند مالیات این دستمزد 500 هزار تومان می‌شود. بعد مهران مدیری می‌گوید پس من 10 میلیون و 500 هزار تومان دستمزد می‌خواهم. خب تهیه‌کننده هم قبول می‌کند. در این اتفاق باز هم پول از جیب مردم و تهیه‌کننده پرداخت می‌شود. بنابراین این شیوه نامردانه‌ای که می‌گویند شما مالیات نمی‌دهید درحالیکه ما مالیات می‌دهیم».
این بخش از اظهارات این بازیگر سینما و تلویزیون که با بخش قبلی از اظهارات ایشان مبنی بر پرداخت مالیات توسط سلبریتی ها متناقض هم هست، بدین معناست که اگر حتی معافیت مالیاتی سلبریتی‌ها برداشته شود و آنها ملزم به پرداخت مالیات شوند، باز هم سلبریتی‌ها راه‌های دور زدن قانون را بلد هستند و به روشی که اشاره شد قانون را دور می‌زنند و مالیات‌شان (مالیات بر درآمد) را پرداخت نمی‌کنند. به عبارت دیگر، سلبریتی ها رقم قرارداد را به اندازه مالیات پرداختی بالا می‌برند تا در نهایت این مالیات از جیب مردم و تهیه‌کننده پرداخت شود ولی درآمد آنها کاهش نیابد.
در مجموع اظهارات این بازیگر سینما و تلویزیون در توجیه عملکرد مالیاتی سلبریتی ها، فاقد استدلال قابل تامل و به شدت متناقض و احتمالا ناشی از بی‌اطلاعی کامل از فلسفه پرداخت مالیات و نقش آن در نظام اجتماعی دنیای مدرن است. در شرایطی که مشهورترین بازیگران جهان گاهی تا 70 درصد درآمد خود را به عنوان مالیات به دولت می‌پردازند و حتی بعضی از آنها مانند ژرار دی پاردو برای کاهش مالیات پرداختی به تغییر ملیت روی می‌آورند، بسیاری از سلبریتی‌های ایرانی با توانایی‌های به مراتب کمتر و عموما غیر قابل مقایسه با همتایان خود در دیگر کشورها، در برابر پرداخت مالیات مقاومت می‌کنند.
