تامین ۵۲ درصد درآمد پارسال دولت از مالیات

در برنامه صف اول شبکه خبر موضوع هوشمندسازی و عادلانه سازی نظام مالیاتی با حضور آقای هادی سبحانیان رئیس سازمان امورمالیاتی کشور بررسی شد. 

سوال: یکی از نکاتی که رهبر معظم انقلاب از سالیان قبل همواره به عنوان یک نکته راهبردی مطالبه و پیگیری می‌کردند، بحث کاهش وابستگی درآمد‌های کشور و بودجه کشور به نفت بود. بفرمایید تا به الان چه میزان از کاهش وابستگی به نفت را توانستیم اجرایی کنیم؟

هزینه‌های جاری کشور باید از محل مالیات تامین شود
سبحانیان: چند دهه است که ما در اسناد بالادستی، در برنامه‌های توسعه‌ای مان، در سیاست‌های کلی مان، مکرراً مقام معظم رهبری تاکید کردند که باید اتکای بودجه دولت به منابع نفتی کاهش پیدا کند. این موضوعی است که بین طیف‌های مختلف فکری در حوزه اقتصاد و در حوزه سیاست، این قول، قول واحدی است یعنی اختلاف نظر در مورد این که ما باید هزینه‌های جاری کشورمان را از محل درآمد‌های کشور تامین کنیم، اگر ما امورات جاری خانواده خودمان را هم بخواهیم رتق و فتق کنیم قاعدتاً نباید هزینه‌های جاری زندگی خودمان را از محل فروش سرمایه تامین کنیم، مثلا سفر برویم یا خرج خوراک و پوشاک داشته باشیم قاعدتاً افراد تلاش می‌کنند از درآمد جاری خودشان هزینه‌هایشان را جبران کنند و طبیعتاً بخشی از سرمایه خودشان را برای سرمایه‌گذاری های بیشتر و تولید ثروت بیشتر هزینه می‌کنند.

 یکی از علل اصلی تورم امروز ما وابستگی بودجه به نفت است
نفت هم برای همه کشور‌ها از جمله کشور ما یک سرمایه و دارایی بین نسلی است باید برای ایجاد درآمد آتی مانند همه کشورها برای نسل‌های آتی سرمایه‌گذاری شود، متاسفانه ما سالیان سال به علت این که شیر نفت باز بوده و به کشور می آمده، سهل الوصول هم بود و ما می‌توانستیم بدون زحمت آن را تبدیل به ریال و هزینه کنیم متاسفانه سهم نفت در تامین هزینه‌های جاری کشور خیلی بالا بود و اساساً مردم عزیز باید توجه داشته باشند که یکی از دلایل اصلی تورم امروز ما وابستگی ما به نفت است چرا این اتفاق افتاده؟ چون بالاخره قیمت نفت بالا و پایین می‌رود دست ما هم نیست. شیر نفت به جهت تحریم‌ها گاهی متوقف می‌شود، گاهی باز می‌کنند در حالی که هزینه‌های دولت همواره با یک نرخی در حال رشد است زمانی که قیمت نفت پایین می‌آید هزینه‌ها که کاهش پیدا نمی‌کند یعنی ما نمی‌توانیم بگوییم این هزینه قبلاً انجام می‌شده الان دیگر این خدمت را به مردم ارائه نمی‌کنیم هزینه‌ها با یک شیبی در حال رشد است.

تورم غیرمنصفانه‌ترین شکل مالیاتی است که از طبقات محروم گرفته می‌شود 
اتفاقی که در سنوات گذشته می‌افتاد این بود که دولت‌ها کاهش درآمد‌های نفت را با اتکا به منابع بانکی جبران می‌کردند، خلق نقدینگی، خلق پایه پولی از محل کاهش درآمد‌های نفتی اتفاق می‌افتاد و این تورمی است که متاسفانه ما شاهد آن هستیم یک تورم پایدار مزمن و بالا که سفره مردم را کوچک می‌کند؛ بنابراین اگر کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند که ما باید درآمد‌های مالیاتی را جایگزین درآمد‌های نفتی کنیم برای این است که تورم کاهش پیدا کند برای این است که سفره مردم کمتر آسیب ببیند. تورم بدترین و غیرمنصفانه‌ترین شکل مالیاتی است که از عموم مردم به ویژه از طبقات محروم گرفته می‌شود در حالی که مالیات ستانی قاعده‌مند که ما امروز با شتاب خوبی به آن سمت پیش می‌رویم، مالیات ستانی عادلانه و هوشمند که مورد تاکید جدی رئیس جمهور محترم ما هم بود این نقطه زنی می‌کند و مالیات را از ثروتمندان می‌گیرد و در میان آحاد ملت به ویژه طبقات محروم باز توزیع می‌کند.

سوال: قبول دارید هنوز این فرهنگ آن طور که در کشور‌های صنعتی پیشرفته جا افتاده که بابت هر درآمدی باید مالیاتش را پرداخت کنند، در کشور ما جا نیفتاده است.
 سبحانیان: متاسفانه این ابهام وجود دارد و مردم این سوال را دارند که چرا در زمانی که کشور با درآمد‌های نفتی می‌تواند اداره شود، باید مالیات پرداخت کنند، نیاز جدی اداره کشور ما برای نفع خود مردم این است که بتوانیم از محل مالیات به صورت عادلانه و هوشمند و برای کمک حال کسب و کار تامین کنیم.

امروز تمرکز ما در مالیات ستانی طبقات مرفه و ثروتمند است 
سوال: البته برخی شبهاتی وارد می کنند که در یک کشور اروپایی اگر مالیات می‌دهید، تحصیلات رایگان است، خدمات بهداشت و درمان رایگان و با کیفیت دریافت می‌کنید ولی من این جا بابت تحصیل و بهداشت و درمان باید پول بدهم. پس این مالیات چه می‌شود ؟
 سبحانیان: سوال درستی است که باید در دولت و مسئولان هزینه کرد در دولت هستند پاسخ معتبری به این سوال بدهند و باید بگویم اگرچه ما به عنوان سازمان مالیاتی مامور وصول مالیات هستیم ولی بالاخره خدماتی که امروز در جامعه ارائه می‌شود چه در حوزه سلامت، چه در حوزه آموزش، چه در حوزه تامین زیرساخت‌های مختلف بخش قابل توجهی از آن از محل مالیاتی است که عمدتاً از طبقات ثروتمند جامعه اخذ می‌شود. امروز تمرکز ما از مالیات ستانی از طبقات مرفه و ثروتمند است مانند همه جای دنیا، نظام عادلانه اقتضائش یک چنین نوع مالیات ستانی است. بسیاری از پروژه‌هایی که امروز در روستا‌ها در شهرستان‌ها، در استان‌ها افتتاح می‌شود از محل مالیاتی است که مردم پرداخت کرده‌اند.

پرداخت ۱۳۵ هزار میلیارد تومان به شهرداری‌ها و دهیاری‌ها از منابع مالیاتی در سال گذشته 
در سال گذشته فقط ۱۳۵ هزار میلیارد تومان تحت عنوان عوارض به شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور پرداخت کرده‌ایم یعنی مردم بخشی از مالیات ارزش افزوده‌ای که پرداخت می‌کنند از ۹ واحد درصدی که در سال گذشته بود، ۴ واحد درصد آن تحت عنوان عوارض به شهرداری‌ها پرداخت می‌شود و شهرداری‌ها پروژه‌هایی که در سطح شهر انجام می‌دهند و عمران و آبادانی که در شهر‌ها و روستا‌ها اتفاق می‌افتد بخش قابل توجهی از آن از محل مالیات و عوارضی است که پرداخت می‌شود. بسیاری از خدمات سلامت که رایگان در اختیار مردم قرار می‌گیرد در بیمارستان‌های دولتی، در دانشگاه دولتی، در مدارس دولتی اینها مواردی است که البته باید مدیریت کنیم کیفیت اینها ارتقا پیدا کند ولی قاعدتاً مردم باید عنایت داشته باشند که این مالیات که پرداخت می‌کنند برای اداره جامعه است و اساساً حاکمان و دولتمردان در همه جای دنیا برای اداره بهتر امور تلاش می‌کنند که از این محل جامعه را اداره کنند و باید پاسخگو هم باشیم نسبت به این موضوع به مردم که مالیات آنها را در محل خودش هزینه کنیم.

اطلاع رسانی از نحوه هزینه‌کرد مالیات پرداختی مطالبه به حق مردم
یکی از مواردی که رئیس جمهور محترم آن را دنبال می‌کردند و مطالبه به حقی هم داشتند، مطالبه مردم هم بود که ما به مردم اعلام کنیم چه اشکالی دارد بالای سر بسیاری از پروژه‌های ما که از محل مالیات مردم تامین مالی می‌شود اطلاع رسانی کنیم، پلاکارد بزنیم که این بیمارستان، این نیروگاه، این بوستان و این پارک از محل مالیات پرداختی مردم تامین مالی شده و ما این را به شدت دنبال می‌کنیم. حتی من معتقد هستم که مردم بتوانند مالیات خودشان را انتخاب کنند که در چه محلی هزینه می‌کنند ممکن است من علاقه داشته باشم مالیاتم در حوزه محیط زیست هزینه شود، کسی علاقمند باشد در حوزه آموزش یا سلامت هزینه شود، این اختیار را در چارچوب قانون بتوانیم در اختیار مردم بگذاریم و قطعاً این تمکین مردم را بالا می‌برد.
 ما رایزنی می‌کنیم سازمان محترم برنامه مسئول اصلی این کار است و معتقد هستم این موضوع را ما با ریاست محترم جمهور هم در میان گذاشته بودیم و خیلی ایشان نسبت به این موضوع نگاه مثبتی داشتند واقعا مردم یک حس مثبتی پیدا می‌کنند و کاملاً لمس می‌کنند این مالیات که پرداخت می‌کنند برای اداره بهتر امور و خدمت رسانی بهتر به آنها هزینه خواهد شد و امیدوار هستیم با تعاملی که با سازمان برنامه خواهیم داشت و مجموعه دولت بتوانیم هم اطلاع رسانی به مردم بکنیم، چون امروز مالیات مردم صرف عمران و آبادانی و ارائه خدمات عمومی به آنها می‌شود، خدمتی که پلیس ارائه می‌دهد، امنیتی که در کشور ما الان وجود دارد بخش قابل توجهی از آن از محل مالیاتی است که مردم پرداخت می‌کنند؛ بنابراین باید این را به اطلاع مردم برسانیم اگر اطلاع ندهیم به نظرم ضعف ما بوده است این یک بخش است، یک بخش دیگر آن که ما این اختیار را به مردم بدهیم که مالیات که پرداخت می‌کنند را خودشان بگویند که من می‌خواهم در این حوزه هزینه شود البته قاعدتاً قواعدی وجود دارد، بودجه کشور محدود است ممکن است هزینه‌ای که باید در حوزه سلامت شود، آموزش بشود، محیط زیست بشود محدودیت‌هایی دارد ولی طبعاً می‌شود قواعدی گذاشت که هم آن قواعد و محدودیت‌ها رعایت شود و هم مردم بتوانند بخش قابل توجهی از مالیات خودشان را در محل‌هایی که علاقه‌مند هستند هزینه کنند. 

سوال: هم اکنون چند درصد بودجه مان را درآمد‌های مالیاتی شکل می‌دهد؟
 سبحانیان: در دهه گذشته تقریباً حدود ۳۶ درصد از منابع عمومی بودجه ما از محل مالیات تامین می‌شد و مابقی که حدود ۶۴ درصد بود را از محل عمدتا درآمد‌های نفتی تامین می‌کردیم. یکی از دلایل اصلی که به اذعان بسیاری از کارشناسان ما مواجه با یک تورم بالا و پایدار هستیم همین وابستگی ما به نفت بود که توضیح دادم علت آن چیست، به حمدالله با اتفاقاتی که رقم خورد در دولت سیزدهم آقای رئیس جمهور یکی از محور‌های کلیدی که دنبال می‌کردند تحول در نظام مالیاتی بود به نفع مردم و به نفع فعالین اقتصادی.

 نگاه به مودیان به مثابه شریک راهبردی است
 یکی از مهم‌ترین محور‌هایی که در سند تحول دولت سیزدهم قرار گرفت و شخص آقای رئیس جمهور به شدت آن را دنبال می‌کردند حوزه مالیات بود که بتواند تحول پیدا کند به سمت تولید، نگاه ما امروز به مودیان مالیاتی نگاه به مثابه یک شریک راهبردی است ما نباید کنار بایستیم و بگوییم ما باید یک درآمدی را وصول کنیم به هر شکل ممکن امروز ما در کنار مودیان خودمان قرار گرفتیم، یک تعامل بسیار سازنده با مودیان داریم چه اشخاص حقیقی، چه اشخاص حقوقی باید پاسخگوی آنها باشیم و این را هم وظیفه خودمان می‌دانیم. این نکته‌ای بود که ریاست محترم جمهور بار‌ها تاکید می‌کردند که باید به مودی اعتماد کرد، ما امروز افتخار می‌کنیم که به شما عرض کنیم بیش از ۸۸ درصد آن چیزی که ابراز کردند را ما به عنوان نظام مالیاتی پذیرفته‌ایم و این اعتمادی است که امروز بین نظام مالیاتی و مودیان محترم وجود دارد.

۵۲ درصد درآمد دولت از مالیات تامین شد
با اقداماتی که رقم خورده در سال گذشته بیش از ۵۰ درصد حدود ۵۲ از منابع بودجه دولت را از محل مالیات‌ها تامین کردیم و کمتر از ۵۰ درصد سهم نفت و سایر منابع درآمدی دولت مثل اوراق و فروش اموال و ... شده است. این یکی از آرزو‌های دیرینه نظام حکمرانی کشور بود که با اقداماتی که در دولت سیزدهم رقم خورد این اتفاق حاصل شد.
 تمرکز ما به صورت جدی در مبارزه با فرار مالیاتی است یعنی ممکن است این سوال پرسیده شود از چه مسیری این اتفاق رقم می‌خورد، ما معتقد هستیم که به جهت اشکالات و ایرادات و نقایصی که در نظام مالیاتی در گذشته وجود داشت که یک نظام مالیاتی سنتی با مداخلات انسانی زیاد بود.
 اگر نمودار سمت راست را دوستان ملاحظه بفرمایند آن قسمت آبی رنگ سهم مالیات است از منابع بودجه عمومی در دهه ۹۰ که ملاحظه می‌فرمایید حدود ۳۶ درصد است و در نمودار سمت چپ بخش آبی رنگ که حوزه مالیاتی است و پوشش حوزه مالیاتی از محل منابع عمومی ملاحظه می‌فرمایید که بالای ۵۰ درصد رفته است. این یکی از آرزو‌ها و هدفگذاری‌های دیرینه و چند دهه اقتصاد کشور ما بود که به حمدالله جامه عمل به آن پوشانده شد.

شناسایی ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار پرونده جدید مالیاتی در سال گذشته
بحث مهم ما تمرکز بر دانه درشت‌ها است و همچنین مبارزه جدی با فرار مالیاتی و شناسایی مودیان جدید، ما فقط در سال گذشته ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار پرونده جدید مالیاتی را شناسایی کردیم و توانستیم از محل شناسایی مودیان جدید، بخش قابل توجهی از درآمد‌های مالیاتی را تامین کنیم. در حوزه فرار مالیاتی تمرکز جدی شد امروز با دستگاه‌های مختلف در سطح حاکمیت و با استفاده از ابزار‌های نوین و شرکت‌های دانش بنیان و هوش مصنوعی تلاش جدی داریم که از محل مبارزه با فرار مالیاتی درآمد‌ها را تامین کنیم. ما به همکاران خودمان تکلیف کردیم که حداقل دو هفته یک بار باید یک خبر مبارزه جدی و کشف جدی فرار مالیاتی را رسانه‌ای کنیم، مردم باید بدانند که امروز عزم نظام مالیاتی برای مبارزه بسیار جدی است. شناسایی ۳۰۰ میلیارد تومان در حوزه ساخت و ساز را در استان خوزستان داشتیم که این برای چند ماه گذشته هست، بحث شناسایی فرار مالیاتی ۸۶۰ میلیارد تومانی از یک دلال پتروشیمی را داشتیم، ۱۴۰ مودی که تعامل و معامله داشتند از طریق شرکت‌های صوری را شناسایی کردیم که بالغ بر ۱۰۰ هزار میلیارد تومان فاکتور صوری صادر کرده بودند که ما از طریق داده کاوی و هوش مصنوعی اینها را شناسایی کردیم، در استان کردستان از یک فعال حوزه طلا بالغ بر ۶۰۰ میلیارد تومان و یک شرکت با فرار مالیاتی ۱۵۰ میلیارد تومانی را شناسایی کردیم، در استان آذربایجان غربی بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان از ۶ شرکت در حوزه دلالی زنجیره آهن و قراضه و حدود ۴۰۰ میلیارد تومان از شخصی که در حوزه خرید و فروش رمز ارز فعالیت می‌کرد شناسایی و وصول کردیم، در حوزه فولاد دو شرکتی که در آذربایجان شرقی و یک شرکت که در زنجان فعالیت می‌کردند بیش از ۷۵۰ میلیارد تومان برگ تشخیص صادر کردیم، در استان قزوین شرکتی که در حوزه خرید و فروش خودرو فعال بود حدود ۶۸۰ میلیارد تومان فرار مالیاتی شناسایی کردیم، در استان فارس اشخاصی که با استفاده از صندوق قرض الحسنه به فرار مالیاتی می‌پرداختند بیش از ۲۴۰ میلیارد تومان برگ تشخیص صادر کردیم، در استان‌های مختلف مثل البرز، مرکزی شناسایی فرار مالیاتی اتفاق افتاده به ارزش ۲۶۰ میلیارد تومان، دو پرونده فاکتور فروشی که در استان همدان به مبلغ ۱۲ هزار میلیارد تومان یکی در استان یزد به مبلغ تقریباً ۳۰۰۰ میلیارد تومان را با کمک دستگاه‌های امنیتی شناسایی کردیم.
 امروز با همه اجزای حاکمیت، سایر ارکان امنیتی و پلیس امنیت امروز ارتباط بسیار خوبی داریم و کمک می‌کنند که ما بتوانیم این افزایش‌هایی را که قرار است به نفع مردم و برای ارائه خدمات بهتر به مردم در درآمد‌های مالیاتی اتفاق بیفتد از محل شناسایی فرار مالیاتی به دست بیاوریم. تمام تلاش ما این است که تمرکزمان بر دانه درشت‌ها باشد، تمرکز ما برای مالیات ستانی این است که بر دانه درشت‌ها نه این که خدای نکرده خلاف قانون یا فشار بیش از حد غیرقانونی بخواهیم بیاوریم. اصلاحات فرایندی ما کمک می‌کند که بتوانیم شناسایی بهتری از درآمد‌هایی که حق عمومی است از حوزه شرکت‌ها و اشخاص حقوقی کسب کنیم. چند مثال عرض کنم که نشان بدهم با عدد و رقم امروز تمرکز نظام مالیاتی بر دانه درشت‌ها است.

 مالیات اصناف و مشاغل ۶ درصد کل مالیات است
ما بیش از ۳۵ درصد از کل مالیاتی که وصول می‌کنیم فقط از ۷۰۰ شرکت بزرگمان می‌گیریم، مالیاتی که از اصناف و مشاغل امروز دریافت می‌شود حدود ۶ درصد کل مالیاتی است که ما داریم دریافت می‌کنیم یعنی ما در سال گذشته حدود ۸۰۵ _۸۰۶ هزار میلیارد تومان مالیات دریافت کردیم که تقریباً ۵۰ هزار میلیارد تومان آن از اصناف و مشاغل و بازاری‌ها بود تقریباً ۵ -۶ درصد می‌شود، از خود این مالیات ۵ -۶ درصد از اصناف و مشاغل که بالغ بر ۸ میلیون نفر هستند، در حالی که ما ۳۵ درصد کل مالیاتی که می‌گیریم از ۷۰۰ شرکت داریم می‌گیریم، در خود اصناف و مشاغل هم ۵۰ درصد مالیاتی را که از اصناف و مشاغل می‌دهند از یک درصد آنها می‌گیریم یعنی ۲۵ هزار میلیارد تومان مالیاتی که از اصناف و مشاغل می‌گیریم از یک درصد آنها می‌گیریم، پس دوباره تمرکز ما بر مالیات ستانی از اصناف و مشاغل هم روی دانه درشت‌ها است.

۵۰ درصد اصناف مالیات صفر اظهار کرده اند 
من بار‌ها اعلام کردم در سال گذشته بیش از ۵۰ درصد اصناف و مشاغل، مودیان حوزه اصناف و مشاغل و بازار مالیاتشان صفر شده است و تقریباً ۹۰ درصدشان زیر ۲۰ میلیون تومان شده‌اند، ۲۰ میلیون تومان عدد بالایی نیست. امروز کارمندی که ماهانه ۲۰ میلیون تومان حقوقش باشد در ماه، در سال حدوداً ۳۰ میلیون تومان مالیات پرداخت کرده است در حالی که عرض کردم ۹۰ درصد اصناف و مشاغل ما در سال زیر ۲۰ میلیون تومان، این نموداری که این جا ملاحظه می‌فرمایید آن قسمت زرد رنگ بیش از ۵۰ درصد مالیات اصلا و مشاغل ما در سال گذشته صفر شده است و تقریباً حدود ۲۰ درصد تا ۵ میلیون تومان بوده مالیاتی که برای اصناف و مشاغل تعیین کردیم و ۱۰ درصد بین ۵ تا ۱۰ میلیون تومان بوده است. ملاحظه می‌فرمایید که اعداد، اعداد بالایی به نظر نمی‌رسد و این دلالت بر این دارد که ما تمرکزمان در بحث مالیات ستانی علی رغم رشد‌هایی که به حمدالله در سنوات اخیر انجام گرفته برای کاهش کسری بودجه و برای کنترل تورم، این کنترل تورمی که امروز بالاخره دولت موفق شده در دو سه سال گذشته رقم بزند و شیب افزایش قیمت‌ها را کم کند یکی از دلایل اصلی آن، کاهش کسری‌های بودجه‌ای است که دولت‌ها در گذشته به واسطه این کسری بودجه به منابع بانکی دست اندازی می‌کردند. کاهشی که در نرخ رشد نقدینگی رقم می‌خورد یک بخشی از آن به واسطه این است که دولت‌ها و دولت سیزدهم کمتر مواجه شده با این که لازم باشد از نظام بانکی تامین مالی کند و به حمدالله این مسیر با شتاب زیادی در حال پیگیری است.
 امیدواریم با اصلاحاتی که در این حوزه چه مبارزه جدی با فرار مالیاتی و چه شناسایی مودیان جدید، بتوانیم  امسال  هم در حوزه مبارزه جدی با فرار مالیاتی گام‌های موثری برداریم.

سامانه مودیان مالیاتی مورد تاکید رئیس جمهور بود
سوال: الان سامان مودیان به کجا رسیده و چه مراحلی را طی می‌کند؟