همه آنچه باید درباره واکسن آنفولانزا بدانید؛زمان مناسب تزریق واکسن آنفلوآنزا

هر سال در شروع فصل پاییز، ویروس‌های آنفلوآنزای فصلی که در طبیعت در گردش هستند شناسایی و اطلاعات مربوط به آنها از سراسر جهان جمع‌آوری می‌شود تا واکسن آنفلوآنزای مناسب ساخته و روانه بازار شود.

واکسن هر سال با سال قبل متفاوت است که این اختلاف به همان مسأله تغییر ژنتیکی ویروس‌های در گردش برمی‌گردد. واکسن‌های آنفلوآنزا می‌توانند به شکل تزریقی یا اسپری بینی تجویز شوند که در ایران فرم تزریقی موجود است. فرم‌های تزریقی علیه سه یا چهار نوع شایع و خطرناک ویروس آنفلوآنزا ایمنی می‌دهند. توجه داشته باشید واکسن آنفلوآنزا بر علیه ویروس‌های دیگر مولد سرماخوردگی یا کرونا ویروس‌ها ایمنی نمی‌دهد و این تصور نادرست است که با زدن این واکسن در برابر هر نوع سرماخوردگی ایمن می‌شویم. توصیه سازمان‌های بهداشتی در دنیا آن است که تقریبا همه افراد با سن بیش از شش ماه، حتی خانم‌های باردار این واکسن را دریافت کنند. در کودکان زیر شش ماه یا افرادی که سابقه حساسیت به اجزای واکسن یا تخم‌ مرغ را دارند، تزریق این واکسن ممنوع است. در کودکان شش ماهه تا هشت سال‌هایی که برای اولین‌ بار واکسن را دریافت می‌کنند تعداد دفعات تزریق، دو بار با فاصله یک ماه است و نوع واکسن آنفلوآنزا برای آنها باید با مشورت پزشک تعیین شود.

زمان مناسب تجویز این واکسن از حدود نیمه شهریور تا اوایل آبان است تا قبل از شروع دوره بیماری در طبیعت، ایمنی ایجاد شود. از زمان تزریق واکسن آنفلوآنزا تا ایجاد ایمنی حدود دو هفته طول می‌کشد و چنانچه طی این دو هفته فرد با ویروس‌های آنفلوآنزا مواجه شود از آنجا که هنوز ایمنی حاصل نشده‌ است، خطر ابتلا وجود دارد. واکسن آنفلوآنزا علاوه بر کاهش میزان ابتلا، از میزان بستری در بیمارستان و مرگ‌ومیر ناشی از آنفلوآنزا نیز می‌کاهد.

توصیه به تزریق واکسن آنفلوآنزا برای کسانی است که در معرض شکل شدید این بیماری، در معرض عوارض این بیماری، خطراتش و حتی فوت باشند اما تزریق واکسن هیچ منعی برای سایر افراد هم ندارد.

هر سال نزدیک پاییز که می‌شود، خیلی از افراد برای تهیه و تزریق واکسن آنفلوآنزا اقدام می‌کنند تا گرفتار این ویروس که معمولا ۷ تا ۱۴ روز، زندگی فرد بیمار را کاملا مختل می‌کند، نشوند.

آنفلوآنزا یک بیماری شایع ویروسی است که سویه‌های مختلفی دارد و هر سال با سویه‌های جدیدتری سر و کله‌اش پیدا می‌شود. علائم این ویروس نسبت به ویروس‌های سرماخوردگی و کرونا بسیار شدیدتر و آزاردهنده‌تر است و در برخی افراد می‌تواند منجر به مرگ شود. به همین دلیل هر سال به گروه‌های در معرض خطر توصیه می‌شود که حتما این واکسن را تزریق کنند.

واکسن‌های آنفلوآنزا معمولا از نیمه دوم شهریور بین داروخانه‌های سراسر کشور توزیع می‌شود و افراد می‌توانند آن را خریداری کنند. اما دقیقا کدام افراد لازم است که این واکسن را تزریق کنند و چه افرادی نیازی به تزریق آن ندارند؟ موضوع مهم‌تر این که آیا راهی وجود دارد که به این ویروس مبتلا نشویم؟ آیا مصرف ویتامین‌ها در پیشگیری از ابتلا به این ویروس کمکی به ما می‌کند؟ دکتر آمیتیس رمضانی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری و دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران به همه این سوال‌ها پاسخ داده است.

این افراد حتما واکسن بزنند

دکتر آمیتیس رمضانی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری و دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران تاکید می‌کند که ما به افرادی توصیه می‌کنیم واکسن آنفلوآنزا را دریافت یا تزریق کنند که در معرض شکل شدید این بیماری، در معرض عوارض این بیماری، خطراتش و حتی فوت باشند.

دکتر رمضانی می‌گوید: آنفلوآنزا یک بیماری ویروسی است که شدت علائم بالینی آن خیلی بیشتر از سرماخوردگی و کرونا است و معمولا با سرفه‌های شدید، دردهای عضلانی، تب، سردرد، خستگی و بی‌اشتهایی همراه است. در افراد جوان که سالم‌اند و هیچ بیماری زمینه‌ای ندارند، این بیماری معمولا در عرض ۷ تا ۱۰ روز بهبود پیدا می‌کند. اما گروه‌های پرخطری هستند که در معرض درگیری حادِ این بیماری مثل درگیری ریه، درگیری مغزی، اختلالات ناشی از آنسفالیت (التهاب بافت مغز)، کاهش سطح هوشیاری و حتی فوت هستند. این گروه در معرض جدی ابتلا به این بیماری هستند و حتما باید واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند.

دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران درباره گروه‌های پرخطر توضیح می‌دهد و می‌گوید: افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای ریوی دارند، بیماری‌های مزمن ریه - مثل آسم - دارند، بیماری قلبی دارند، مبتلا به دیابت هستند، بیماری مزمن کبدی دارند، مبتلا به بیماری مزمن کلیوی هستند، افرادی که مشکلات مغزی مثل خونریزی مغزی داشتند، افراد مسن (بالای از ۶۵ سال)، زنان باردار، افراد مبتلا به سرطان که شیمی‌درمانی انجام می‌دهند، و بیماران پیوندی که داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی دریافت می‌کنند، جزو گروه‌های پرخطر محسوب می‌شوند و لازم است که واکسن آنفلوآنزا را دریافت کنند.

این پزشک درباره تزریق این واکسن در کودکان هم می‌گوید: کودکان ۶ ماهه تا ۵ ساله در معرض ابتلا به آنفلوآنزای شدید هستند. عوارض این بیماری به خصوص در کودکان ۶ ماه تا ۲ سال جدی‌تر و شدیدتر است. بنابراین تزریق واکسن در کودکان ۶ ماهه تا ۵ ساله به خصوص ۶ ماهه تا ۲ ساله که عوارض بیماری شدیدتر است، توصیه می‌شود.

به گفته این متخصص بیماری‌های عفونی، واکسن آنفلوآنزا برای بزرگسالان یک دوز است اما برای کودکان بسته به نوع واکسن متفاوت است.

افراد سالم واکسن بزنند یا نزنند؟

افراد سالمی که هیچ گونه بیماری زمینه‌ای یا مزمن ندارند، چه کنند؟ آیا نیازی به واکسن آنفلوآنزا ندارند؟ دکتر رمضانی در این باره توضیح می‌دهد: ببینید تعداد واکسن‌های آنفلوآنزا در دنیا محدود است و به اندازه جمعیت دنیا که نیست. بنابراین گروه های پرخطری که نام بردم، در اولویت دریافت واکسن هستند. اما یک سری افراد هستند که هیچ گونه بیماری زمینه‌ای ندارند و جزو افراد سالم محسوب می‌شوند اما بیماری آنفلوآنزا را خیلی شدید می‌گیرند و وقتی مبتلا می‌شوند، ۲ تا ۳ هفته بعد از ابتلا، نمی‌توانند به عملکرد و زندگی عادی خود برگردند. اینها هم اگر واکسن را دریافت کنند، مانعی ندارد. اما توصیه ما این نیست که همه افراد این واکسن را دریافت کنند.

این متخصص بیماری‌های عفونی درباره نوع و برند واکسن هم می‌گوید: افراد می‌توانند هر واکسنی را که در دسترس است، دریافت کنند اما خب طبعا واکسنی که ظرفیت بیشتری دارد، کارآیی بالاتری هم دارد.

بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوآنزا

دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران درباره بهترین زمان تزریق واکسن آنفلوآنزا توضیح می‌دهد و می‌گوید: بهترین موقع تزریق از نیمه شهریور است. یعنی از همین حالا. چون ۲ هفته طول می‌کشد تا یک واکسن، آنتی‌بادی و ایمنی لازم را ایجاد کند. اگر الان تزریق کنیم، تازه اول مهرماه ایمنی در ما ایجاد می‌شود.

دکتر رمضانی با تاکید بر این که بهترین بازه زمانی برای دریافت واکسن آنفلوآنزا از نیمه شهریور تا ۱۵ آبان است، می‌گوید: اما با توجه به این که ما پیک آنفلوآنزا را در آذرماه داریم، اگر افراد در تزریق واکسن تاخیر داشتند هم اشکال ندارد. اما بهتر است آن را زودتر دریافت کنند تا به پیک اواخر آذرماه نخورند. البته هرچقدر با تاخیر بیشتری این واکسن را تزریق کنیم، به ضرر خودمان است. چون ممکن است همزمان با تزریق واکسن، به این ویروس مبتلا هم شویم. چراکه وقتی سویه در جامعه در گردش باشد، احتمال مریض شدن ما بیشتر می‌شود. برای این است که گفته می‌شود هرچه زودتر تزریق شود، بهتر است.

توصیه‌های بسیار کاربردی پزشک

خیلی از مردم تصور می‌کنند همین که واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند، کافی است و نیاز به رعایت هیچ پروتکلی نیست. اما دکتر رمضانی چند توصیه کاربردی ارائه می‌دهد که همه ما در فصل سرما باید آنها را رعایت کنیم. او می‌گوید: باید شستشوی دست‌ها را جدی بگیریم. همه ویروس‌های تنفسی دو راه اصلی انتقال دارند؛ یکی ترشحات تنفسی و قطرات تنفسی است که فرد براثر سرفه و عطسه وارد محیط و فضا می‌کند، دیگر اینکه مقدار زیادی از ویروس در دست‌های فرد آلوده وجود دارد که از طریق دست دادن به دیگران، دست کشیدن به سطوح و دست زدن به دستگیره‌ها می‌تواند همه جا را به این ویروس آلوده می‌کند و به این ترتیب افراد سالم با دست زدن به این سطوح بیمار می‌شوند. بنابراین افراد سالم باید مرتب دست‌های خود را با آب و صابون بشویند. همچنین باید در فضاهای عمومی ماسک بزنند تا مبتلا نشوند.

این متخصص بیماری‌های عفونی اضافه می‌کند: افراد مبتلا هم باید در فضای عمومی ماسک بزنند تا دیگران را مبتلا نکنند. همچنین در محیط و فضا به هیچ عنوان عطسه و سرفه نکنند؛ یا پشت ماسک این کار را بکنند یا داخل آرنج، تا قطرات تنفسی در فضا پخش نشود. در فضاهای عمومی حتما باید تهویه مناسب روشن باشد، هرازگاهی باید پنجره‌ها و درها را هم باز بگذاریم. به خصوص در محل کار یا فضاهای عمومی.