مشرق: با مبتلا شدن یک نفر در تهران به تب دنگی، زنگ خطر این بیماری ویروسی در پایتخت هم به صدا درآمد. هر چند طبق اظهارات معاون بهداشت وزارت بهداشت، این بیماری به تهران نرسیده و فرد مبتلا نیز مسافر بوده است که خارج از تهران به این بیماری دچار شده ولی نباید نسبت به شیوع تب دنگی در تهران بی‌تفاوت بود، چرا که هم اکنون ۴۰ شهر در ایران درگیر ز مهاجم هستند.
بیماری تب دنگی یک بیمار ویروسی است که در نتیجه گزش پشه آئدس ایجاد می‌شود، البته به شرطی که این پشه قبلا فردی را که ویروس این بیماری را داشته نیش زده باشد و بر اثر گزش افراد، ویروس این بیماری را به فرد دیگر منتقل کند. یکی از مهم‌ترین علائم این بیماری تب شدید است، به همین علت به این بیماری تب استخوان‌شکن هم می‌گویند.
این بیماری بیشتر در مناطق گرمسیر و استوایی دیده می‌شود. بیماری تب دنگی درمان اختصاصی ندارد اما علائم آن تا حدود ۲ هفته بعد گزش پشه آئدس در صورتی که ناقل ویروس این بیماری باشد، در فرد بروز می‌کند اما در بیش از ۸۰ درصد موارد علائم بسیار خفیف و در مواردی بدون علامت است.
میزان مرگ و میر این بیماری نیز حدود ۲.۵ درصد است اما گسترش این بیماری از طریق تخمگذاری پشه آئدس می‌تواند سلامت مردم را به خطر بیندازد و در مواردی مرگ‌آور باشد.
بنابراین مهم‌ترین راه برای کنترل این بیماری، جلوگیری از تخمگذاری پشه آئدس است؛ پشه‌ای که در آب‌های کوچک راکد مثل زیرگلدانی یا داخل تایر فرسوده خودرو تخمگذاری می‌کند و نکته اینکه در شرایط سخت هم تخم این پشه زنده می‌ماند.
دیروز معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از شناسایی ۱۵۱ بیمار قطعی تب دنگی در کشور خبر داد و گفت: پشه آئدس به استان تهران نرسیده و فقط یک بیمار (مسافر) شناسایی شده است. حسین فرشیدی اظهار داشت: از ۲۶ اردیبهشت تاکنون ۱۵۱ مورد بیماری قطعی تب دنگی در کشور شناسایی شده که عمدتا بیماران کشورهای دیگر بوده‌اند که وارد ایران شده‌اند.
وی افزود: از این ۱۵۱ بیمار فقط ۱۲ بیمار سابقه سفر نداشته‌اند و با اقدامات بالینی و آزمایشگاهی شناسایی شده‌اند و مابقی از طریق سفر به کشورهای خارجی بویژه امارات وارد کشور شده‌اند. از این ۱۲ بیمار نیز ۱۱ بیمار در استان هرمزگان و یک بیمار در استان سیستان‌وبلوچستان شناسایی شده‌اند و یک بیمار از این ۱۲ نفر نیز آفریقایی‌تبار است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با بیان اینکه در حال حاضر فقط در ۲ استان هرمزگان و سیستان‌وبلوچستان این ۱۲ بیمار شناسایی شده‌اند ولی پشه در ۶ استان کشور مشاهده شده است، گفت: بنابراین لازم است همچنان توصیه‌ها و احتیاطات لازم را مد نظر داشته باشیم. فرشیدی بیان داشت: خوشبختانه در ۲ ماه اخیر اقدامات خیلی خوبی برای مهار پشه آئدس و بیمارهای آن شده است. در این شرایط باید به صورت یک بیماری تحت کنترل ولی با احتیاط با این مساله برخورد کنیم.
وی با تاکید بر اینکه صید پشه آئدس در روز که فعالیت خود را آغاز می‌کند باید انجام شود، افزود: همکاران بهداشتی ما گاهی در ۲ استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان در دمای ۴۵ تا ۵۰ درجه در حال تلاش برای شناسایی و مهار نقاط دارای پشه آئدس هستند و خشکی نقاط مختلف که بر اثر گرما به وجود آمده و محدودیت زیستی برای پشه به وجود آورده نباید ما را غافل کند، زیرا با یک بارندگی دوباره طی کمتر از ۲ هفته شاهد زاد و ولد پشه‌ها در این مناطق خواهیم بود.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با تاکید بر بهسازی محیط به عنوان مهم‌ترین راهکار مقابله با پشه آئدس خاطرنشان کرد: بیماریابی و ایزوله بیماران در بیمارستان یا منزل مساله مهم دیگری است که باید با قدرت ادامه یابد و باید تماس پشه و بیماران را به حداقل ممکن برسانیم، زیرا اگر در جایی پشه هم زیاد باشد ولی بیمار نباشد، مانند استان بوشهر، شاهد گسترش بیماری نخواهیم بود. فرشیدی تصریح کرد: اگر در استان یا شهرستانی که پشه وجود دارد گزشی رخ داد، فرد باید در اسرع وقت به مراکز جامع سلامت و نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی مراجعه کند.
وی علائم بیماری‌های ناشی از پشه آئدس را تب طولانی، سردردهای طولانی و ضعف شدید بدن برشمرد و گفت: افرادی که به عنوان بیمار به مراکز بهداشتی مراجعه می‌کنند با یک تست ساده، بیماری آنان مشخص می‌شود و بیماران در مدت کوتاه ۷ تا ۱۰ روز ایزوله می‌شوند تا از انتقال بیماری جلوگیری شود. معاون بهداشت وزارت بهداشت یادآور شد: طبق گزارشات مردمی، همکاران ما در مکان‌هایی که احتمال وجود پشه آئدس باشد، حضور می‌یابند و در صورت لوزم نمونه‌برداری یا سمپاشی می‌کنند.
فرشیدی اظهار کرد: ۱۵۱ بیمار شناسایی شده عمدتا در استان‌های جنوبی بویژه استان فارس هستند و موردی هم بتازگی در استان تهران مشاهده شده است. این بیماران مسافرانی بوده‌اند که اکثر آنان از امارات وارد ایران شده‌اند. وی خاطرنشان کرد: اکثر استان‌ها تحت کنترل هستند ولی همچنان باید احتیاط و به توصیه‌های بهداشتی عمل کرد.
تأثیر تغییرات اقلیمی بر گسترش پشه
مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس مهاجم در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه تعداد بیمارانی که از کشورهای آلوده به کشور ما آمده بودند، در طول چند هفته گذشته ثابت مانده است، گفت: در حال حاضر ۱۵۰ بیمار مبتلا به تب دنگی شناسایی شده‌اند.
عبدالرضا میراولیایی در گفت‌وگویی درباره آخرین وضعیت مقابله با پشه آئدس گفت: تغییرات اقلیمی باعث گسترش پشه در کشورهای مختلف شده است.
با توجه به اینکه مناطق زیادی در کشور، شرایط استقرار پشه و تکثیر پشه را دارند، ما در استان‌هایی پشه آئدس را صید کرده‌ایم. وی ادامه داد: در کشور ما نیز این شرایط وجود دارد و ما نباید اجازه دهیم پشه آئدس در کشور گسترش یابد و در هموطنان ما بیماری ایجاد کند. از همین رو نکته مهم این است که ما پشه را در جایی که در حال گسترش است به سرعت شناسایی کنیم.
خارج نشدن از منزل هنگام صبح و غروب در مناطق آلوده
بر اساس اظهارات رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، هم‌اکنون ۴۰ شهر ایران درگیر پشه آئدس هستند. پشه آئدس ۴ بیماری تب دنگی، تب زرد، چیکونگونیا و زیکا را ایجاد می‌کند که در حال حاضر هیچ‌کدام از این بیماری‌ها واکسن و درمان قطعی ندارند. شهنام عرشی با توصیه به خارج نشدن از منزل هنگام صبح و غروب در مناطق آلوده به پشه آئدس گفت: کسانی که می‌خواهند در این مناطق رفت و آمد یا به این مناطق سفر کنند، حتما لباس آستین‌بلند بپوشند.
پشه آئدس بویژه آئدس اجیپتی، علاقه زیادی به خونخواری از انسان دارد و اگر شرایط مساعد باشد، هر یک ساعت خونخواری کرده و در طول ۲۴ ساعت تعداد زیادی را به بیماری مبتلا می‌کند و همین مساله عامل همه‌گیری انفجاری این پشه است.
به گفته وی، گسترش پشه و بیماری‌هایش اجتناب‌ناپذیر است اما فعالیت‌هایی نظیر بهسازی محیط، جمعیت پشه را کمتر می‌کند.
راه‌های پیشگیری از گزش پشه آئدس
کارشناسان بهداشت بر استفاده از راه‌های پیشگیری از گزش توسط پشه آئدس تاکید دارند. بر این اساس مردم در جاهایی که احتمال وجود پشه آئدس است، بهتر است از لباس‌های آستین‌بلند و شلوار بلند، پشه‌بند هنگام خواب و از مواد دافع حشرات استفاده کنید و آب‌های راکد را از بین ببرند.
همچنین لازم است همه دستگاه‌های اجرایی، اقدامات لازم را که عمدتا فعالیت‌های مرتبط با بهسازی محیط برای از بین بردن زیستگاه‌های مساعد لارو پشه است، به نحو مطلوب انجام دهند.
تب دنگی همه‌گیری ندارد
آیا تب دنگی یا بیماری دانگ می‌تواند اپیدمی بعدی کشورمان باشد؟ برای پاسخ به این سؤال روزنامه جوان به سراغ دکتر کوروش هلاکویی نائینی اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه تهران رفته و با وی به گفتگو نشسته که در ادامه می خوانید.
آیا پشه آئدس و بیماری تب دنگی می‌تواند مانند کرونا موجب اپیدمی شود؟
خیر این بیماری مانند کرونا نیست.
چطور؟
چون انتقال این بیماری فقط و فقط از طریق پشه آئدس آلوده انجام می‌شود و در ایران تاکنون پشه آلوده به بیماری تب دنگی شناسایی نشده‌است! این پشه در ایران وجود دارد و البته در بسیاری از نقاط دنیا هم وجود دارد، اما در ایران هنوز ویروس بیماری دنگ یا تب دنگی را شناسایی نکرده‌ایم و من بعید می‌دانم که این بیماری مانند کرونا شود.
علاوه بر این ما در کشورمان تاکنون انتقال محلی بیماری را نداشته‌ایم و من هنوز مستندات لازم را ندیده‌ام. ، اما ظاهراً در کشور امارات خیلی وضعیت بدی وجود دارد و با توجه به آمد و رفت و مراودات ما و سفرهای مردم به این کشور آیا خطر گسترش این بیماری وجود ندارد؟
بله در امارات این بیماری خیلی وجود دارد. پاکستان هم چند سالی می‌شود درگیر این بیماری است. برای کنترل بیماری و پیشگیری از گسترش آن باید تمام ضوابط قرنطینه‌ای انجام شود، اما متأسفانه انجام نمی‌شود! کشور ما از منطقه پاکستان جدا نیست. از سوی دیگر درست است که بین ما و امارات دریا وجود دارد، اما اکثر جمعیت این کشور را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند و بسیار به این کشور رفت و آمد دارند.
این رفت و آمدها بین کشورهای خلیج فارس و ایران بسیار فراوان است. در پاکستان هم که ما مرز زمینی داریم و عملاً فاصله‌ای ندارد و رفت و آمد می‌شود.
در قسمت جنوب هم رفت و آمد ایرانی‌ها بسیار زیاد است. با تمام اینها، اما احتمال اینکه این بیماری به شکل کرونا در بیاید وجود ندارد. علاوه بر اینکه گسترش بیماری قابل پیشگیری است و می‌توان با آگاهی‌های از تکثیر این پشه و همچنین از گزیده‌شدن توسط آن جلوگیری کرد.
چقدر احتمال دارد ما هم در ایران با وضعیتی مشابه امارات یا پاکستان مواجه شویم؟
این پشه تا پنج سال پیش در ایران وجود نداشت و تصور بر این است که این پشه از طریق گیاهان بامبویی که وارد کشور شد توانسته به ایران هم راه پیدا کند و این گیاهان حامل تخم پشه‌های آئدس مهاجم بوده‌اند. بنابراین امکان دارد اگر برنامه‌ریزی مناسبی نداشته باشیم این پشه در نقاط مختلف کشور گسترش پیدا کند. البته اکولوژی پشه با همه مناطق ایران همخوانی ندارد و فقط در برخی از استان‌ها می‌تواند زندگی کند و در این استان‌ها احتمال گسترش بیماری تب دنگی وجود دارد، اما اگر ما یک نظام قوی داشته‌باشیم، در این مرحله قابل‌کنترل است، اما اگر همه چیز آزاد گذاشته شود، ممکن است ما هم مثل امارات یا پاکستان با چالش مواجه شویم.
چه روش‌هایی می‌تواند ما را از گزند این پشه محافظت کند؟
به طور نمونه استفاده از دورکننده‌های حشرات، پمادها و محصولاتی که در داروخانه‌ها موجود است. یا پوشیدن لباس‌های بلند و پوشیده جزو راهکارهایی است که می‌تواند ما را در مقابل پشه آئدس محافظت کند. نکته قابل‌تأمل این است که باید توجه داشت به مردم آگاهی داده شود.
پس از نگاه شما این نگرانی را که بیماری تب دنگ مانند کرونا همه‌گیری پیدا کند نداریم؛ درست است؟
بله این بیماری از طریق گزش پشه آلوده منتقل می‌شود و این پشه در تمام نقاط ایران هم وجود ندارد.
البته من فکر می‌کنم لازم است دانش مردم بیشتر بالا برود و اطلاع‌رسانی به میزان کافی انجام می‌شود. مثلاً اینکه مردم بدانند محل تخم‌ریزی این پشه آب‌های راکد است و حتی می‌تواند در آب زیر گلدان هم تخمگذاری کند. اینها نکاتی است که مردم باید بدانند و تلاش کنند که یا آب زیر گلدانشان جمع نشود یا در زیرگلدان‌ها از موادی استفاده کنند که مانع از تخم‌ریزی پشه شود، اما نهایتاً یک‌سری مافیا راه می‌افتد که ما در آینده مجبور شویم واکسن وارد کنیم. توجه داشته‌باشید که عده‌ای بدشان نمی‌آید از چنین قضیه‌هایی سودهای سرشار ببرند.
همین حالا هم در سطح خرد برخی مدعی تولید مواد دفع حشره آئدس هستند یا مثلاً می‌گویند روغن یا داروی گیاهی برای آن دارند!
یک‌سری داروها در داروخانه هست، پمادها و اسپری‌هایی که دافع حشرات است، اما به حرف‌های مدعیان طب سنتی و داروهایی که دست‌ساز و خانگی است نمی‌توان اعتماد کرد.
البته استفاده از این داروها و مواد در همه مناطق لازم نیست استفاده شود، بلکه باید در مناطقی که پشه حامل ویروس دیده می‌شود از این دست داروها و مواد استفاده کرد که خب طبق گزارش‌ها تاکنون در هیچ کجای کشور پشه ناقل ویروس مشاهده نشده‌است، اما اگر این پشه دیده شود، باید اصولی رعایت شود و حتی قرنطینه صورت بگیرد.
آقای دکتر ما اربعین را در پیش داریم و حضور میلیونی زائران در کربلا و تردد آنها در کشور را شاهد خواهیم بود. آیا این ماجرا می‌تواند وضعیت انتشار این بیماری را بحرانی کند؟
نه این مسئله با اربعین ارتباطی ندارد. ما هنوز گزارش رسمی نداریم که این پشه و بیماری دنگ در عراق به شکلی که درامارات وجود دارد، فعال باشد، بنابراین اگر بخواهیم می‌توانیم این بیماری را در ایام اربعین کنترل کنیم و نگرانی‌ای وجود ندارد؛
و کلام آخر...
نکته دیگری که من به آن باور دارم، این است که وقتی یک بیماری واکسنش در اختیار قرار می‌گیرد، سازندگان این واکسن دنبال یک بازار می‌گردند. کشوری مثل پاکستان که پول ندارد این واکسن‌ها را بخرد، اما جاهایی مانند امارات یا ایران این پول را دارند تا واکسن جدید را بخرند. بنابراین درگیر شدن کشورها با یک بیماری تازه برای خرید میلیونی واکسن‌ها می‌تواند شرکت‌های سازنده واکسن را از ورشکستگی نجات دهد. تا چند سال گذشته ما این شرایط را نداشتیم، اما در حال حاضر گفته می‌شود که به واکسن موفق بیماری دنگ دست یافته‌اند.
واکسن این بیماری در ایران وجود ندارد، اما در خارج از کشور شرکت‌های بزرگی که سرمایه‌گذاری می‌کنند، مدعی هستند که واکسن این بیماری را ساخته‌اند. شاید مقدارش کم باشد که البته بازارش هم کم است، اما اگر بازاری مانند ایران پیدا کنند، مطمئن باشید تعداد واکسن‌هایشان هم افزایش پیدا می‌کند.
