عصردنا-طیبه سادات سعادتی نیک:میراث فرهنگی تبلور فرهنگ، هنر و تاریخ هر سرزمین است که پاسداشت و نگاهداشت این میراث از گذشته تاکنون وجود داشته است.
با در نظر گرفتن این مهم که ریشه تاریخی هر دیاری به آثار به جا مانده از مردم آن بستگی دارد بالا بردن سطح آگاهی افراد جامعه در این خصوص اهمیت ویژه‌ای برای حفظ هویت فرهنگی، تاریخی و تکامل معماری آن دیار دارد.
بافت قدیمی بلاد شاپور با ۴۵ هکتار وسعت یکی از بزرگترین بافت های تاریخی کشور به شمار می آمد اما این بافت به دلایل توسعه شهرنشینی تخریب شد و هم اینک ۳۷ هکتار از این شهر قدیمی باقی مانده است.
بافت تاریخی دهدشت از بزرگترین یادمان تاریخی دوران صفویه به یادگار مانده است. آثار تاریخی به جای مانده در بافت قدیم دهدشت میراث، اصالت و هویت این دیار به حساب می‌آید.
شهر قدیم دهدشت بر اساس دشت نوشته‌های تاریخی بلادشاپور نام داشت. این شهر به علت وجود 7 امامزاده به شهر هفت گنبد نیز مشهور است. در شهر قدیم دهدشت قریب به دو هزار خانه، مسجد، کاروانسرا و دیگر ابنیه وجود داشته که بسیاری از آثار تاکنون بر جای مانده است.
معماری خاص به کار رفته در آثار و بناهای تاریخی بلادشاپور و آثار زیبایی همجون آب انبار، کراوانسرا، حمام، ارگ حکومتی و .. توجه فرهنگ دوستان و صاحب‌نظران را به خود جلب کرده است.
در این میان حمام کهیار با 350 متر زیربنا در ضلع غربی بافت و در مجاورت کاروانسرا با معماری فوق‌العاده‌ای بنا گذاشته و شامل گرم‌خانه، میان‌در و رختکن است. ورودی حمام به شکل زیبا و با اجرای مقرنس‌کاری ساخته شده است.
علاوه بر راهروی ورودی راهروی دیگری حوض را به گرم‌خانه متصل می‌کند، حوض‌ها با ساروج و گچ و سنگ ساخته شده و از طریق لوله‌های تمپوشه‌ای به همدیگر راه پیدا می‌کنند.
گرم‌خانه حمام در سطحی پایین‌تر سربینه با غرفه‌هایی در اطراف که حوضچه‌هایی در آنها می‌باشد جهت استحمام و آبتنی و ... بوده است. آب حمام پس از گرم شدن به حوضچه‌ها و سرویس‌های بهداشتی و نقاط دیگر حمام هدایت می‌شده است.
نتایج کاوش های باستان شناسی که به تازگی در ۲۱ گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران ارایه شده نشان می دهد که تاریخ ساخت ارگ تاریخی دهدشت دست کم به قرن سوم هجری بر می گردد.
سرپرست گروه کاوش های باستان شناسی ارگ تاریخی دهدشت می‌گوید 2 فصل کاوش باستان شناسی در ارگ تاریخی بلاد شاپور صورت گرفته که نتایج این پژوهش ها قدمت این شهر را چند سده به عقب برد.
به گفته این مسئولبراساس یافته های کارشناسان بر روی شیشه ها و سفال های کشف شده در این منطقه قدمت شهر تاریخی دهدشت به قرون سوم و چهارم می رسد که البته نیاز است پژوهش های بیشتری در این خصوص صورت گیرد.
سرپرست گروه کاوش های باستان شناسی ارگ تاریخی دهدشت تاکید کرد: تاکنون ۱۵۸ قطعه سفال شکسته که بیشتر کاسه و بشقاب هستند در اشکال لعاب دار و ساده به رنگ های مختلف از جمله سبز زیتونی، سبز فیروزه ای،فیروزه ای،سفید،عسلی و بادنجانی در این منطقه کشف شده که ۱۳۹ قطعه آن مستند سازی شده است.
وی بیان کرد:اگر درب چوبی امامزاده حمزه معصوم (ع) را به عنوان سند ارزشمندی از دوره آل بویه در نظر بگیریم می توان ادعا کرد یکی از مراکز تشیع در سده های سوم و چهارم هجری، شهر دهدشت بوده است.
در نبود نظارت کافی بر بافت و رها بودن حریم این مجموعه دست بی‌رحم برخی از گردشگران و افرادی که از ارزش و اهمیت آثار تاریخی اطلاع کافی ندارند پیکر بنای زیبای حمام را زخمی کرده است. رفتار غیر فرهنگی و ناپسند دست نوشته و یادگاری‌نویسی روی دیوارهای این بنای تاریخی ضمن زشت کردن فضای اثر تاسف علاقه‌مندان به میراث فرهنگی و تاریخی را به دنبال دارد.
حوادث ضد فرهنگی یادگاری‌نویسی و تخریب جزئی قسمتی از این اثر تاریخی و دیگر ابنیه موجود در بافت قدیم دهدشت در حالی زخمی بر پیکر اماکن تاریخی و مذهبی چندین هزار ساله این دیار می‌نشاند که از دیرباز برای حفاظت از هویت تاریخی و رساندن به نسل حاضر زحمات بسیاری کشیده شده است.
آثار تاریخی در بافت قدیم دهدشت از هجمه‌های غیر فرهنگی گردشگران و مردم بی‌نصیب نمانده است. ثبت تصاویر نا زیبا بر روی بدنه این اثر باعث مخدوش شدن منظر این بنای تاریخی شده است.
افرادی که بی‌هدف به حریم بافت وارد شده‌اند و با خراش و یادگاری با زغال روی این بنای ارزشمند و میراثی که از گذشتگان به ما ارث رسیده است را با تخته سیاه اشتباه گرفته‌اند جسارت به آثار و ابنیه تاریخی است.
تمایل به جاودانه شدن در کنار میراثی که سال‌ها جاودانه مانده‌اند با هنرنمایی به هر قیمتی حتی آسیب رساندن به آثار ملی آرامش بصری گردشگران را به هم می‌زند.
این پدیده مذموم نه تنها منظره اثر را زشت کرده است بلکه نوع نگرش گردشگرانی که سفر آنها جنبه فرهنگی دارد و نه تفریحی، را نسبت به فرهنگ این دیار بد می‌کند.
خلأ نصب تابلوهای بازدارنده در محوطه بافت و بناهای تاریخی بلادشاپور که می‌توانست در جهت اطلاع‌رسانی به مردم و کاهش یادگار نویسی موثر باشد کار را به جایی کشانده است که اکنون دیوارهای درونی حمام کهیار زیر زغال نوشته رو به سیاهی می‌رود.
آسیب‌رسانی به بناها و محوطه‌های تاریخی توسط گردشگران و مردم ریشه در نا آگاهی در سطوح مختلف جامعه در مورد اهمیت و قداست آثار تاریخی دارد.
اگر فرهنگ عمومی جامعه به این باور برسد که آثار تاریخی هویت ملت و نسل‌های آینده محسوب می‌شود و آسیب‌رسانی به آن پایمال شدن حق جامعه را به دنبال دارد نه تنها ناآگاهانه در صدد تخریب یا حکاکی روی آن بر نخواهند آمد بلکه نسبت به آن حساسیت هم خواهند داشت.
فرهنگ احترام و حفاظت از آثار تاریخی در بین اقشار نوجوان و جوان جا نیفتاده است. این افراد برای تخلیه عقده‌های روانی یا پر کردن خلا ناشی از این عقده‌ها، هیجان‌های تلمبار شده را از طریق تخریب و یا نوشتن یادگاری و جملات عاشقانه بر روی آثار ارزشمند هویتی تخلیه می‌کنند.
آثار موجود در بافت قدیم دهدشت در ایام سال گردشگران زیادی را به صرف تاریخ مهمان می‌کنند، در این میان برخی از بازدیدکنندگان در گوشه و کنار بنای تاریخی با ثبت دل نوشته، اسم شهر، امضاء جمله عاشقانه و ... به خیال خودشان چیزی از خود به یادگار گذاشته باشند بدون توجه به اینکه این کار خنجری است بر قلب آثار تاریخی که میراث کهن این دیار است.
ریشه این پدیده مذموم در هر چه باشد اکنون خواسته یا ناخواسته سبب آسیب رساندن به بناهایی است که مدت کمی از ترمیم آنها می‌گذرد.
باید این آگاهی در بین آحاد جامعه به وجود آید که آثار تاریخی متعلق به نسل کنونی نیست متعلق به آیندگان است و نابودی هویت تاریخی و ملی غیر قابل جبران است.
ابنیه تاریخی دهدشت تخته سیاه گردشگران!
دست بی‌رحم برخی از گردشگران و افرادی که از ارزش و اهمیت آثار تاریخی اطلاع کافی ندارند پیکر بنای زیبای حمام را زخمی کرده است. رفتار غیر فرهنگی و ناپسند دست نوشته و یادگاری‌نویسی روی دیوارهای این بنای تاریخی ضمن زشت کردن فضای اثر تاسف علاقه‌مندان به میراث فرهنگی و تاریخی را به دنبال دارد.
در حالی که ظرفیت موجود در بافت تاریخی دهدشت می‌تواند رونق گردشگری را رقم بزند اما تاکنون به جایگاه واقعی خود نرسیده و جز برای عکاسی و یا اجرای برنامه‌های هنری این مجموعه خالی از حضور گردشگران است؛ غفلت از تاریخ بلادشاپور باعث شده در بین شهروندان دهدشت هم گمنام باشد.
طی سال‌های اخیر اگرچه اقدامات خوبی از جمله احیای مسجد کهن ابوذر غفاری «مورک»که گفته می‌شود قدمتی 450 ساله دارد در بافت انجام گرفت اما در سایه ضعف متولیان بلااستفاده ماند.
نماینده ولی فقیه در یکی از بازدیدها از بافت تاریخی با اشاره به اینکه مهمترین بنای تاریخی استان بافت تاریخی دهدشت است، تصریح کرد: این بافت نیازمند توجه مسئولان ملی است.
آیت‌الله حسینی تأکید کرد: آثار تاریخی شناسنامه مردم است که نیازمند حفاظت و مراقبت است.
حجت‌الاسلام وحدانی فر که بافت بلادشاپور را از دغدغه‌های همیشگی خود می‌داند بر ضرورت ساماندهی این مجموعه فاخر تأکید کرد و گفت: اگر این بافت تاریخی در یکی از شهرهای شیراز، اصفهان، قم، تبریز و یزد بود، یکی از مراکز تجاری و اقتصادی مهمی می‌شد که اقتصاد شهر با آن می‌چرخید.
امام جمعه کهگیلویه افزود: شهر هفت گنبد با ظرفیت ابنیه تاریخی، مساجد، بازار و هفت امامزاده فرصت خوبی برای رونق گردشگری است.
بافت تاریخی دهدشت در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۶۴ با شماره ثبت ۱۶۸۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
