رفتار مناسب برای پاسخ به زیاده‌گویی ترکیه چیست؟/ از اخراج سفیر تا کاهش واردات

پایگاه خبری تحلیلی عصردنا (Asrdena.ir): صراط، رفتار مقام های ترکیه در قبال ایران در چند روز اخیر به طور محسوسی تغییر کرده؛ ابتدا اردوغان رییس جمهور این کشور در بحرین، ایران را متهم کرد که به دنبال تجزیه عراق است. اردوغان گفت: در آنجا (عراق) نیز ملیت گرایی فارس وجود دارد. همراه با این ملیت گرایی فارس، تجزیه طلبی نیز در آنجا موضوعیت دارد. باید جلوی اینها را بگیریم. شرایط یکسانی نیز در سوریه وجود دارد.

چند روز بعد، مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه این کشور هم ادعاهای مشابهی را در مونیخ تکرار کرد. او گفت: سیاست‌های طائفه‌گری ایران صلح را در بسیاری از کشورها با مشکل مواجه کرده است. ایران تلاش دارد که دو کشور شیعی در سوریه و عراق ایجاد کند و ایران با مداخله‌گری‌های خود ثبات را در یمن و بحرین و عربستان با چالش مواجه کرده است.

در پاسخ به این اظهارات، بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان هشدار داد که صبر ایران حدی دارد. وزارت خارجه سپس سفیر ترکیه را هم احضار و نسبت به ادعاهای مقام های این کشور اعتراض کرد.

با این وجود این دو اقدام نتوانسته تغییری در موضع ترکیه ایجاد کند تا جایی که سخنگوی وزارت خارجه این کشور در پاسخ به بهرام قاسمی یک ادعای دیگر را هم مطرح کرده و گفته است که قابل درک و پذیرش نیست کشوری (ایران) که حتی از به میدان جنگ فرستادن پناهجویانی که به کشور آنها پناه برده اند، نیز دریغ نمی کند، دیگران را به مسئول بودن در ایجاد تنش و بی‌ثباتی در منطقه متهم می‌کند.

ترکیه البته پیشتر هم تلاش هایی آشکار و پنهان علیه کشورمان انجام داده بود. به طور مثال، در جریان آتش بس موقت در سوریه، مقام های ترکیه تلاش کرده بودند نقش ایران را انکار کرده و صرفا ترکیه و روسیه را مبدع و ضامن آتش بس معرفی کنند. در ماجرای صف های طولانی کامیون داران در مرز ترکیه و ماجرای قیمت سوخت نیز این کشور حاضر به کوتاه  آمدن و همکاری نبود.

این در حالی است که ایران در مقاطع حساسی مانند کودتا در کشور همسایه، همواره در کنار دولت ترکیه قرار گرفته است.

اکنون پاسخ مناسب ایران به ترکیه چیست؟ با وجود آنکه ادعاها علیه ایران را اردوغان شروع کرد، هنوز خود حسن روحانی به عنوان مقام همپایه او،  پاسخی به ادعاهای کشور همسایه نداده. البته به نظر می رسد با ادامه روند کنونی، روحانی خود در این خصوص اظهارنظر کند. با این وجود، آیا چنین پاسخ هایی کافی است؟

سابقه مجادلات دو کشور پس از آغاز بحران سوریه نشان می دهد رفتار ترکیه همواره همین گونه بوده؛ حال گاهی تند و گاهی نرم تر. از این رو، گزینه هایی مانند کاهش ارتباطات سیاسی با این کشور مانند اخراج سفیر هم می تواند به ذهن خطور کند. با این وجود، شاید تبعات سیاسی این اقدام چندان خوشایند نباشد.

گذشته از این موضوع، یکی از مهم ترین اهرم هایی که هنوز از آن استفاده نشده، کاهش مبادلات تجاری است. در 11 ماه اول سال گذشته میلادی، ارزش صادرات ترکیه به ایران نسبت به سال قبل از آن، با افزایش 41 درصدی از مرز 4.6 میلیارد دلار هم عبور کرد. این در حالی است که ارزش صادرات ایران به ترکیه ۲۶ درصد کاهش یافت و به 4.1 میلیارد دلار رسید. در مجموع ایران نهمین مقصد صادراتی ترکیه و دهمین تامین کننده کالاهای مورد نیاز این کشور در ۱۱ ماهه سال ۲۰۱۶ شناخته شده است که نشان می دهد نقش مهمی در روابط تجاری این کشور بازی می کند.

با این حال، چرا باید در شرایطی که چنین ادعاهایی علیه کشورمان از سوی مقام های ترکیه مطرح می شود، همچنان به توسعه روابط تجاری با این کشور به ویژه در حوزعه واردات از آن علاقه نشان دهیم و از این اهرم برای تغییر سیاست تحریک آمیز آنها استفاده نکنیم؟